လာေလ၊ အတူ သြားၾကစို႔

“
ဘယ္သူမွ ကၽြန္းကေလးလို ထီးတည္းေနလို႔မရဘူး
တိုက္ႀကီးရဲ႕ တဖဲ့၊ ျပည္မႀကီးရဲ႕ တပိုင္းပဲ။

လူတဦးေသျခင္းဟာ ငါ့ကိုလည္း ထိေစတယ္
ငါဟာလည္း လူသားထဲကလူမို႔ အားလံုးနဲ႔ ပတ္သက္ေနတာပဲ။

ဒီေတာ့ လူေသလို႔ ေခါင္းေလာင္းထိုးရင္
ဘယ္သူ႔အတြက္ ထုိးတာလဲလို႔ မေမးနဲ႔
သင့္အတြက္ ထိုးတာပဲလို႔သာ မွတ္လိုက္”
ဂၽြန္ဒြန္း (၁၅၇၃ - ၁၆၃၁)

AIDS ဆိုတာကို ေသမင္းတမန္ေရာဂါႀကီးတခုပဲလို႔ သိလိုက္ၾကတဲ့အခ်ိန္မွာ လိပ္ျပာလြင့္ၾကရတာေပါ့။ စက္ကြင္းက လြတ္ခ်င္ ေဇာနဲ႔ ေျပးမယ္ပုန္းမယ္ဆိုျပန္ေတာ့ ေျမကမရွိ။ ကိုယ့္မကူးေအာင္ ကာကြယ္ဖုိ႔ဆိုျပန္ေတာ့ ကိုယ့္ခ်ည္း အထီးတည္းက မဟုတ္။ လြန္သြားၿပီဆိုတာလည္းသိရေရာ ပဋာေျမလူးျဖစ္ၾကရ။ ဒီလိုနဲ႔ ရမိရရာ ေကာက္႐ိုးေလးတမွ်င္ ကို အ႐ူးအမူး ဆြဲတတ္ၾကတာဟာျဖင့္ လူ႔သဘာ၀ပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း “၂၀ ရာစု နတ္ဆိုးႀကီး” အေၾကာင္းေရးထားတဲ့ စာအုပ္ေတြကို ရွာၾကဖတ္ၾကရေတာ့တာေပါ့။ ဒါနဲ႔ ေဒါက္တာျမင့္ျမင့္ခင္ေရးတဲ့ “လူတိုင္းအတြက္ ထုိးတဲ့ေခါင္းေလာင္း” လို႔ အမည္ရတဲ့ စာအုပ္ေလးတအုပ္ကို ဖတ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဖတ္ၿပီးတဲ့အခါ မွတ္တယ္ဆို႐ံုနဲ႔တင္ မလံုေလာက္၊ လက္ဆင့္ ကမ္းဖို႔လည္း လိုတယ္ ထင္မိတာေၾကာင့္ မေမ့မေလ်ာ့ ေက်းဇူးစကားဆိုရင္းနဲ႔ ဒီစာအုပ္ေလးကို ၫႊန္းျဖစ္ပါတယ္။

နဖူးေတြ႔ဒူးေတြ႔သာမဟုတ္လို႔ကေတာ့ လက္ခံဖို႔၀န္ေလးတတ္တဲ့ လူ႔သဘာ၀အတိုင္း အေနာက္တိုင္းမွာျဖစ္ၾကတာက လိင္တူ ဆက္ဆံသူ (ေဂး) ေတြမွာ စေတြ႔တာဆိုေတာ့ တို႔နဲ႔မဆိုင္ဘူး အေနသာႀကီးပါ။ အေရွ႕တိုင္းက်ျပန္ေတာ့ သူတို႔နဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ လံုးလံုးမတူလို႔ တို႔ေတာ့ျဖင့္ ဒီေရာဂါမျဖစ္ႏုိင္ဘူး၊ အေနသာႀကီးပါ။ ေသြးသြင္းခံရတဲ့သူ ေတြမွာ ေတြ႔တယ္ဆို ျပန္ေတာ့ အလကားေနအလကား ဘယ္သူ႔ေသြး သြင္းရအံုးမွာတုန္း၊ အေနသာႀကီးပါ။ မူးယစ္ေဆး သံုးစြဲသူေတြမွာ ေတြ႔တယ္ ဆိုျပန္ ေတာ့ ေ၀းပါေသးရဲ႕။ ျပည့္တန္ဆာေတြမွာ ေတြ႔တယ္ဆိုျပန္ေတာ့ တို႔က အိမ္ယာ က်ဴးသူေတြ မဟုတ္ လို႔ အေနသာႀကီးပါ။ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုး၊ နားေဖာက္၊ အပ္စိုက္ကုတဲ့အခါ မသန္႔ရွင္းရင္ ကူးစက္တတ္တယ္ဆိုေတာ့ လည္း အေနသာႀကီးပါ စသျဖင့္ လူေတြ အဲဒီလို အေလးမထားခဲ့ၾကတာဟာလည္း အျပစ္ဆိုရခက္ခက္ပါ။

ပညာရွင္ေတြအပိုင္းက်ျပန္ေတာ့ ေဒါက္တာေရာဘတ္ဂယ္လိုက သူအရင္စေတြ႔တာဆိုတဲ့ ေႂကြးေၾကာ္သံနဲ႔ AIDS ကို အေမရိကန္ပိုင္ လုပ္ဖို႔ႀကိဳးစားသလို၊ ေဒါက္တာမြန္တက္နီးယားကလည္း ျပင္သစ္ပိုင္လုပ္ဖို႔ အေရးဆိုျပန္တယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ႐ံုးေရာက္ ဂါတ္ေရာက္ ျဖစ္ရတဲ့ ပြဲမ်ဳိးမွာ “...မီဒီယာလို႔ေခၚတဲ့ သတင္းေလာက က သူဦးငါဦး ၿပိဳင္ဆိုင္မႈ ျပင္းထန္လြန္း ေတာ့ ပံုမွန္ ထားသင့္ထားထုိက္တဲ့ စည္းေစာင့္မႈေတြေလ်ာ့ရဲလာတယ္၊ ... အေျခအျမစ္ မခိုင္လံုေသးတဲ့ သတင္းအခ်ဳိ႕ ကို စာလံုး မည္းႀကီးေတြနဲ႔ ထုတ္ေဖာ္ခဲ့တာေတြရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ကေတာ့ ...” လို႔ မျဖစ္သင့္တာမျဖစ္ရေလေအာင္ ေစတနာေရွ႕ထားၿပီး နယ္ပယ္အလိုက္ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္သူေတြထံ ဆရာမက ေမတၱာရပ္ခံထားေလရဲ႕။

AIDS ကို ကပ္ေရာဂါႀကီးတခုလို႔နားလည္လက္ခံလာၾကတာ ရွိလွ ႏွစ္၂၀ ပါ။ သို႔ေပမယ့္ လူသားကမၻာဟာ ေရာဂႏၱရ ကပ္ အသြယ္သြယ္ကို ေရွးပေ၀သဏီကတည္းက ျဖတ္ခဲ့ရပါတယ္။ ၁၃၄၇ ခုႏွစ္ေလာက္က က႐ိုင္းမီးယားလို႔ေခၚတဲ့ အေနာက္ အာရွေဒသမွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ေတြရယ္၊ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြရယ္၊ တာတာလို႔ေခၚတဲ့ မြန္ဂိုေတြ ရယ္ စစ္ပြဲ ျဖစ္ေနၾကခ်ိန္၊ တာတာေတြမွာ “ပလိပ္”လို႔ေခၚတဲ့ ကပ္ေရာဂါႀကီးတခု ျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီကပ္ေရာဂါႀကီး ေၾကာင့္ပဲ ကမၻာ့လူဦးေရရဲ႕ သံုးပံုတပံုေလာက္ဟာ ေသဆံုးခဲ့ရရွာသတဲ့။

၁၄၉၃ ခုႏွစ္မွာ ကိုလံဘတ္က အေမရိကတိုက္ကိုရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့ေတာ့ ဒါဟာ လူ႔သမိုင္းကို တသစ္ဆန္းေစခဲ့တယ္ရယ္ လို႔ ေကာင္းခ်ီးေပးခဲ့ၾကေပမယ့္လည္း လူသားက်န္းမာေရးရဲ႕သမိုင္းကို ဒုတိယံပၸိကပ္ဆိုက္ေစခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေတာ့ျဖင့္ သိသူနည္းလွရဲ႕။ အေၾကာင္းကေတာ့ ကိုလံဘတ္နဲ႔သူ႔သေဘၤာသားေတြဟာ ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါကို ဥေရာပထံ အျပန္လက္ ေဆာင္အျဖစ္ ယူေဆာင္လာခဲ့ၾကလို႔ပါပဲ။ ဒီလိုနဲ႔ ဖလင္းမင္းက ပင္နီဆလင္ေဆးကို ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့လို႔သာ ဒုတိယံပၸိ ကပ္ ေရာဂါႀကီးကေန ခ်မ္းသာရာ ရခဲ့ၾကတာေပါ့။

ခရစ္မေပၚမီ ၁၁၅၇ ေလာက္က အီဂ်စ္ဘုရင္ ရာမစီရဲ႕ မံမီ႐ုပ္အေလာင္းကို စစ္ေဆးေတာ့ ေက်ာက္ႀကီးေရာဂါရွိခဲ့တယ္ လို႔ ယူဆႏိုင္တဲ့ အေထာက္အထားတခ်ဳိ႕ေတြ႔ရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီေရာဂါဟာ ခရစ္မေပၚမီႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေလာက္ ကတည္းက တ႐ုတ္ျပည္မွာရွိခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ၁၇၈၈ မွာ အက္ဒြပ္ဂ်င္နာက ကာကြယ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့ျပန္လို႔ တတိယံပၸိ ကပ္ ေရာဂါႀကီးကေန ခ်မ္းသာရာရခဲ့ၾကျပန္ပါေရာလား။

စတုတၱေျမာက္ ကပ္ေရာဂါကေတာ့ ကာလ၀မ္းေရာဂါပါ။ ဒီတခါမွာလည္း ကာကြယ္ေရးနဲ႔ ကုသေရးကို အင္တိုက္ အားတိုက္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကလို႔ ကမၻာသူကမၻာသားေတြ ခ်မ္းသာရာ ရခဲ့ၾကျပန္ပါေၾကာင္း စာေရးသူက စုေဆာင္း တင္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီလို ကပ္ေရာဂါႀကီးေတြကို လြန္၊ ကမၻာစစ္ႀကီးေတြကို လြန္လို႔၊ လူ႔သမိုင္းရဲ႕ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈ အလ်ဥ္ကို အံ့ၾသ မင္သက္ ၾကရနဲ႔ ကံေကာင္းေလစြရယ္လို႔ ေတြးမဆံုးခင္ေလး။ ၂၀ ရာစုချမာ ေဆာင္းအိပ္မက္ပမာ ႏိုးတ၀က္နဲ႔ မိုးဆက္ဆက္ လင္းခဲ့ရ ပါေလေရာလား။

မင္းသားႀကီး ေရာ့ခ္ဟဒ္ဆင္ ကြယ္လြန္လို႔ ဘုရားေက်ာင္းက ထိုးလိုက္တဲ့ ေခါင္းေလာင္းသံဟာ ၂၀ ရာစုကို လႈပ္ႏိႈး လိုက္တဲ့ ပဥၥမေျမာက္ ကပ္ဆုိက္မႈႀကီးပါ။ အဲလီဇဘက္ေတလာနဲ႔ မာသာထရီဇာတို႔လို ပုဂၢဳိလ္ေတြချမာ ဆန္႔ႏိုင္သမွ် လက္ေတြကိုဆန္႔၊ က်ယ္ႏိုင္သမွ် ရင္ခြင္ကို အစြမ္းကုန္ဖြင့္လို႔ရယ္နဲ႔ ေဖးခဲ့ မခဲ့ၾကေပမယ့္လည္း မရဏေခါင္းေလာင္းသံ ကေတာ့ျဖင့္ မဆံုးေတာ့ တဲ့ ေတးသြားတခုလို ကမၻာ့တနံတလ်ား ေျပးလႊားလြင့္ပ်ံ႕လာခဲ့ပါၿပီ။ ေမေမေရ...ကယ္ပါဦးတဲ့။

၁၉၈၃ ခုႏွစ္၊ ဂ်ီနီဗာကြန္ဖရင့္မွာ ဆိုဗီယက္ကိုယ္စားလွယ္ေတြက ဒီေရာဂါမ်ဳိး သူတို႔တိုင္းျပည္မွာ မရွိဘူးလို႔ ျငင္းပါ တယ္။ ႐ိုေမးနီးယား ကိုယ္စားလွယ္ေတြကေတာ့ ဒီေရာဂါဟာ အရင္းရွင္ေရာဂါပါတဲ့၊ ဒါေၾကာင့္ ကြန္ျမဴနစ္တိုင္းျပည္ ေတြမွာ ျဖစ္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ျငင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ပညာရွင္ေတြက ေဖာ္ထုတ္တင္ျပခဲ့ၾကေပမယ့္ အစိုးရက ဖံုးကြယ္ထား ခဲ့႐ံုမက ဒီေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေနာက္ထပ္ စစ္ေဆးမႈေတြ မလုပ္ရဘူးလို႔ေတာင္ တခ်က္လႊတ္အမိန္႔ေတြ ထုတ္ခဲ့ၾက ေလရဲ႕။ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ ေသြးနဲ႔ေသြးပစၥည္းေတြ ထုတ္လုပ္တဲ့ ဂ်ာမန္ကုမၸဏီတခုက အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးရွိမရွိ မစမ္းသပ္ မစစ္ေဆးဘဲ ျဖန္႔ခ်ိခဲ့ၾကတယ္။ ဒီ ျပဳမူခ်က္ရဲ႕ ပင္မအရင္းခံကေတာ့ အေတာမသတ္တဲ့ ၀ိသမေလာဘ ပါပဲတဲ့ဗ်ာ။

AIDS ကူးစက္ျပန္႔ပြားမႈကို လိႈင္းႀကီးသံုးလိႈင္းနဲ႔ ႏိႈင္းၾကတယ္။ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိလို႔ရွိမွန္းမသိတဲ့ လူေတြကိုေတာ့ “ခ်ိန္ကိုက္ဗံုး” ေတြပါတဲ့။ အဲဒါကို ပထမလိႈင္းလို႔ ဆိုၾကတယ္။ ေအအိုင္ဒီအက္စ္လို႔ စတင္သတ္မွတ္ႏိုင္တဲ့ ၁၉၈၀ ၀န္းက်င္ကာလကိုေတာ့ ဒုတိယလိႈင္းလို႔ ဆိုၾကတယ္။ ေရာဂါသက္သက္နဲ႔ခ်ည္းမဆိုင္ေတာ့ဘဲ လူမႈဆက္ဆံေရးေတြ အထိ ေရာက္သြားတဲ့ အပိုင္း ကို ေတာ့ တတိယလိႈင္းလို႔ ဆိုၾကသတဲ့။ တတိယလိႈင္းကို သတိထားမိသူနည္းပါတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားက AIDS ဆိုတာ တဦး နဲ႔တဦးထိမိ႐ံုနဲ႔တင္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါလို႔နားလည္ၿပီး ေၾကာက္ရြံ႕ေနၾကတဲ့ စိတ္အေျခအေနကိုပါ။ ဒါေၾကာင့္ပဲ AIDS ေ၀ဒနာ ရွင္ေတြဟာ ေရာဂါဆိုးႀကီးရဲ႕ ဖိစီးမႈဒဏ္ကို ခံစားေနၾကရတဲ့အျပင္ ဖယ္ၾကဥ္ခံရမႈေၾကာင့္ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ လူသား ဂုဏ္ သိကၡာေတြကိုပါ ဆံုး႐ံႈးေနၾကရပါတယ္။ သူတို႔ချမာ လူမေသခင္ ကကိုပဲ ဘ၀က ဆံုး႐ံႈးေနႏွင့္ၾကေလရဲ႕လို႔ က႐ုဏာ တရား ေရွ႕ထားၿပီး ဆရာမက ရင္ဖြင့္ထားပါတယ္။

AIDS ေရာဂါဟာ အာရွတိုက္မွာ ေျခကုတ္ရ႐ံုတင္မဟုတ္ေတာ့ဘဲ တမုဟုတ္ခ်င္း ပြားလာလိုက္တာ အာဖရိကတိုက္ကို အမီ လိုက္ေနပါၿပီ။ အထူးသျဖင့္ ထိုင္း-ျမန္မာနယ္စပ္၊ ေရႊႀတိဂံနယ္စပ္မွာဆိုရင္ အတားအဆီးမရွိ တိုးေနပါတယ္။ အဲဒီ ေနရာေတြ ကလည္း နံပါတ္ဖိုးရလြယ္တဲ့ ေနရာေတြဆိုေတာ့ ထပ္ဆင့္ျပန္႔ပြားမႈတင္ ဘယ္ေလာက္ တာသြားမလဲဆိုတာ လြယ္လြယ္ပဲ စဥ္းစားလို႔ရတယ္။ ျမန္မာမွာ ရွိဆဲနဲ႔ ပြားႏႈန္းကို ထည့္တြက္ရင္ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ မွာ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုး ရွိသူ ဟာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံနဲ႔ ထပ္တူထပ္မွ်ေလာက္ ရွိလာမွာပါတဲ့ဗ်ာ။

“၁၉၈၄ မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုး AIDS လူနာကို ေတြ႔ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္၊ တ႐ုတ္၊ ေဟာင္ေကာင္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြမွာ ေတြ႔ရွိခဲ့တယ္။ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္မွာ အိႏၵိယ၊ စကၤာပူနဲ႔ သီရိလကၤာႏုိင္ငံေတြမွာ ေတြ႔ရွိခဲ့တယ္။ ၁၉၈၇ မွာ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ ေတာင္ကိုးရီးယားနဲ႔ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံေတြမွာ ေတြ႔ရွိခဲ့တယ္။ ၁၉၈၈ မွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တေယာက္ႏွစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနၿပီလို႔ သိရတယ္။ ၁၉၉၀ မွာေတာ့ ၃၅၆ ေယာက္ ျဖစ္ေနၿပီလို႔ ထပ္သိရတယ္။ အဲဒီႏွစ္ ထဲမွာပဲ ၿမိတ္အက်ဥ္းေထာင္က အမ်ဳိးသမီး ၁၀ ဦးကို ေသြးစစ္ေတာ့ ၉ ဦးမွာ AIDS ျဖစ္ေနတာ သိလိုက္ရပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္ အာရွ (၁၁)ႏိုင္ငံမွာ ထိုင္းနဲ႔အိႏၵိယၿပီးရင္ ျမန္မာက တတိယလိုက္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ ျမန္မာအဖို႔ ျပင္ပကသယ္လာတဲ့ ေရာဂါတခုမဟုတ္ေတာ့ဘဲ ျပည္တြင္းျဖစ္ေရာဂါအဆင့္ကို ေရာက္ေနပါၿပီ”လို႔ ဆိုထားပါတယ္။

ျမန္မာျပည္က ျပည့္တန္ဆာေတြမွာ AIDS ဘယ္ေလာက္ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ ေျပာဖို႔မလြယ္ပါဘူး။ တရား၀င္မွတ္ပံုတင္ ထားတဲ့ ျပည့္တန္ဆာတဦးမွမရွိေသာ္လည္း ျပည့္တန္ဆာတိုးပြားမႈဟာ ထုိင္းကို မီလုမီခင္ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ပညာေပးေရးမွာေတာ့ ထိုင္းနဲ႔ မယွဥ္ႏုိင္ေအာင္ ေႏွးေကြးလြန္းလွပါတယ္လို႔ ေထာက္ျပထားပါတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာ ေဆးထုိးအပ္နဲ႔ ခြဲစိတ္ကိရိယာေတြ အလံုအေလာက္မရွိေသးပါ၊ သံုးၿပီးသားအပ္နဲ႔ ကိရိယာေတြကိုလည္း သိပၸံနည္းက်က် ပိုးစင္တဲ့အထိလုပ္တဲ့အခါ အခ်ိန္ကုန္၊ လူပန္း၊ ေငြကုန္ေၾကးက်မ်ားလို႔မို႔ ေဆး႐ံုေဆးခန္းေတြမွာေရာ၊ ျပင္ပမွာပါ လုပ္ေလ့မရွိၾကပါ။ ျမန္မာေတြကလည္း လူတန္းစားမေရြးေဆးထုိးခ်င္ၾကသလို၊ ဆရာ၀န္ေတြကလည္း ေဆးထိုး တာကို အားေပးၾကတာကေတာ့ျဖင့္ မသင့္ပါဘူးတဲ့။ AIDS ျပန္႔ပြားမႈကို အားေပးေနတဲ့ ေနာက္တခ်က္က ေတာ့ ပညာေပးမႈ ကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ မလုပ္ႏုိင္ေအာင္ ဟန္႔တားေနတဲ့ အေျခအေနေတြရွိေနတာပါပဲ။ ျမန္မာအပါ အ၀င္ အာရွႏုိင္ငံမ်ားနဲ႔ အာဖရိကႏုိင္ငံေတြမွာ လိင္ကိစၥဟာ မၾကား၀ံ့မနာသာကိစၥဆိုၿပီး ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း မေျပာၾက သလို ေျပာတဲ့လူကိုလည္း ယဥ္ေက်းမႈကို ဆန္႔က်င္တယ္ဆိုၿပီး အျပစ္ျမင္ၾကတယ္လို႔ ဆရာမက ဆိုပါတယ္။

AIDS ဟာ ကမၻာႀကီးတခုလံုးရဲ႕ ျပႆနာျဖစ္တာမို႔ တတိုင္းတျပည္ထဲ ေပ်ာက္သြားလို႔မၿပီးပါ။ အဓိက အက်ဆံုး ကေတာ့ (၁) ျပည့္တန္ဆာျပႆနာ (၂) မူးယစ္ေဆး၀ါးျပႆနာနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ကိစၥေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဆံုး ဒီျပႆနာေတြ ရွိေနတယ္ ဆိုတာကို လက္ခံဖို႔လိုပါတယ္။ ဒီျပႆနာေတြမရွိဘူးလို႔ ဘူးကြယ္လိုက္ရင္ အေျဖမွန္ကို ရွာမေတြ႔ႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ “လွ်ဳိ႕၀ွက္ ခ်က္ရဲ႕ အစဟာ အမွန္တရားရဲ႕ နိဂံုးပါ”ဆိုၿပီး ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပထားတာ ကိုေတာ့ျဖင့္ အေလးဂ႐ု ျပဳၾကရမွာပါ။

လူေတြက ျပည့္တန္ဆာေတြဟာ လူေကာင္းေတြကို ဖ်က္ဆီးသူေတြလို႔ ျမင္ၾကတယ္။ အမွန္က အရင္းခံအေၾကာင္း ရင္းကို ဆန္းစစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ျပည့္တန္ဆာဘ၀ကို ႏွစ္ၿခိဳက္လုိ႔ ျပည့္တန္ဆာလုပ္ေနတဲ့ သူမ်ဳိးဟာ အလြန္႔ကို နည္းပါး ပါလိမ့္မယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ ဆင္းရဲမႈ၊ အလုပ္လက္မဲ့ဘ၀နဲ႔ အရင္းအႏွီးမရွိတဲ့ ခ်ဳိ႕တဲ့မႈေတြေၾကာင့္ ျပည့္တန္ဆာဘ၀ ကို ေရြးခ်ယ္ၾကရ တာပါ။ ေနာက္ မူးယစ္ေဆး၀ါးကိုထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ေျပာရတာလြယ္သေလာက္ လက္ေတြ႔မွာ ခက္ပါတယ္။ ဒီကိစၥဟာ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရးေတြနဲ႔ ေရာယွက္ေနတာမို႔ အျမစ္ကို သုတ္သင္ႏုိင္ဖို႔ အင္မတန္ ခက္ခဲပါတယ္။ AIDS နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ထင္ရွားလာတဲ့အခ်က္တခ်က္က စီးပြားေရးက်ပ္တည္းၿပီး အခြင့္အေရးမရတဲ့ လူတန္းစား (တနည္း) ဘ၀အာမခံခ်က္မရွိတဲ့ ေအာက္တန္းလႊာေတြကို ပိုၿပီး “ထိေနတယ္”ဆိုတာပါ။

HIV ပိုးရွိသူေတြထဲက ၆၇ % ဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံေတြကျဖစ္သတဲ့။ "ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲ"ဆိုတဲ့ နာမ၀ိေသသနကလည္း ၾကားေကာင္း ေအာင္ေခၚတာပါ။ ဒါကို ဆင္းရဲတဲ့ႏုိင္ငံ၊ ေအာက္တန္းက်တဲ့ႏုိင္ငံ၊ အခြင့္အေရးအျပည့္အ၀မခံစားရတဲ့ ႏုိင္ငံလို႔ ဘာသာျပန္ ရင္ရပါတယ္။ စီးပြားေရးနိမ့္က်လို႔ အခြင့္အေရးမဲ့သူေတြဟာ က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕တဲ့တယ္၊ ေရာဂါပိုျဖစ္ တယ္ဆိုတာ သိပ္မွန္ပါ တယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈဟာ ေရာဂါေတြရဲ႕ ေၾကာင္းအင္အစစ္ပါ။ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအနည္းဆံုး တိုင္းျပည္ ေတြမွာ ပိုဆိုးပါတယ္။ အထူး သျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံလို ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈကို ျဗဳန္းခနဲ ဒိုင္းခနဲ အရွိန္ခပ္ျပင္းျပင္းနဲ႔ လုပ္ၾကမယ့္ တိုင္းျပည္မ်ဳိးေတြမွာ ခ်မ္းသာတဲ့သူေတြက သိသာစြာ ပိုခ်မ္းသာၾကၿပီး၊ ဆင္းရဲတဲ့သူေတြ ပိုဆင္းရဲလာလို႔ ကြာဟခ်က္ ႀကီးသည္ထက္ႀကီးလာမွာပါလို႔ ဆိုထားျပန္ေတာ့ ငါတေကာ ေကာမယ္ဆုိရင္ အစိုးရရဲ႕အလြန္သာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

ဇန္ဘီယာသမတ ကဲနက္က၀န္ဒါးက “ဒီေရာဂါ ဘယ္ကလာသလဲဆိုတာသိဖို႔ထက္ အေရးႀကီးတာက ဒီေရာဂါ ဘယ္ကို သြားေနတယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥျဖစ္တယ္၊ ဒီေတာ့ ဘာမွ ဖံုးကြယ္ထားဖို႔ မေကာင္းဘူး”တဲ့။ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ဘယ္လို အေၾကာင္းေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္ အမွန္ကိုဖံုးကြယ္ထားရင္ မွားတာခ်ည္းပဲ။ အထူးသျဖင့္ အမိန္႔အာဏာနဲ႔ မလုပ္မေနရဆိုတဲ့ တခ်က္လႊတ္အမိန္႔ေတြ၊ အဓမၼေတာင္းဆိုခ်က္ေတြဟာ ေနာက္ဆံုးမွာ မေအာင္ျမင္တဲ့အျပင္ အက်ဳိးယုတ္ေစတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဥပေဒဆိုတာ လူတဦးတေယာက္ရဲ႕ အခြင့္အေရးကို အလြန္တရာဆံုး႐ံႈးေစတဲ့ မတရားမႈမ်ဳိး မျဖစ္ထိုက္ပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ ဘယ္ဥပေဒျဖစ္ျဖစ္၊ ဘာပညတ္ပဲျဖစ္ျဖစ္ လိုက္နာဖို႔လြယ္ေလ ပီျပင္စြာ လိုက္နာေလပါ။ လိုက္နာဖို႔ခက္ေလ ခ်ဳိးေဖာက္သူဦးေရ မ်ားေလေလ ျဖစ္မွာပါပဲလို႔ ဆိုထားျပန္ပါေရာလား။

တတိယကမၻာလို႔ေခၚတဲ့ ဆင္းရဲတဲ့တုိင္းျပည္ေတြဟာ ခရီးသြားလုပ္ငန္းအေပၚ မွီခိုေနရတဲ့ႏိုင္ငံေတြပါ။ ကမၻာလွည့္ ခရီးသည္ ေတြမလာရင္ ႏိုင္ငံျခား၀င္ေငြက်မွာစိုးလို႔ သူတို႔တိုင္းျပည္မွာ AIDS ဘယ္ေလာက္ျဖစ္ေနၿပီဆိုတာကို အစိုးရ ေတြက ထုတ္ ေဖာ္ဖို႔ ၀န္ေလးတတ္ပါတယ္။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းနဲ႔အတူ လူကုန္ကူးမႈကလည္း တြဲၿပီးပါလာပါတယ္။ ခရီး သြားလုပ္ငန္းကို ျပည့္တန္ဆာလုပ္ငန္းနဲ႔ ေပါင္းစပ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ AIDS ပြားႏႈန္း ျမန္လာပါလိမ့္မယ္။ ခရီးသြား လုပ္ငန္းကရတဲ့ ႏုိင္ငံျခား ေငြက တႏုိင္ငံလံုးအတြက္ ဘယ္ေလာက္ အက်ဳိးအျမတ္ရွိပါသလဲ။ လူနည္းစု တစုေလာက္ သာ “ျမန္ျမန္နဲ႔ ျမက္ျမက္” စားေနၾကရတာလို႔ တြက္ဆလာၾကတာမို႔ ျမန္မာအပါအ၀င္ ဖြင့္စ၊ ပြင့္စႏိုင္ငံတိုင္း ဒီသံုးသပ္ ခ်က္ကို ေကာင္းေကာင္းေလ့လာ ႏွလံုးသြင္းထိုက္ပါတယ္လို႔ မေထာက္မညႇာ ဖြင့္ဆိုထားေလရဲ႕။

AIDS ကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ ပထမအဆင့္အေနနဲ႔ ပညာေပးေရးလုပ္ရပါမယ္။ ေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သတင္းအခ်က္ အလက္ေတြကို ျဖန္႔ျဖဴးေပးရမယ္။ အဲဒီအခ်က္အလက္ေတြဟာ လံုေလာက္ျပည့္စံုရမယ္။ လံုး၀မွန္ကန္ရမယ္။ မေသခ်ာ ေသးတဲ့သတင္းကို မေသခ်ာဘူးလို႔ အတိအလင္းေၾကညာရမယ္။ ထိမ္၀ွက္၊ ၿဖဲေျခာက္တဲ့ သေဘာတရားေတြ မပါရပါဘူးတဲ့။ ဒုတိယအဆင့္အေနနဲ႔ ပညာေပးမႈရဲ႕ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ခံယူခ်က္နဲ႔ အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲလာေရး လုပ္ရပါမယ္။ ဒီအတြက္ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ပံ့ပိုးမႈေတြလုပ္ရမယ္။ ဥပမာ - က်န္းမာေရး ပညာေပးတဲ့အခါ အစာ မစားမီ၊ စားၿပီးနဲ႔ အိမ္သာသြားၿပီးတိုင္း လက္ကို ဆပ္ျပာနဲ႔ စင္ေအာင္ေဆးပါလို႔ေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအရပ္က ေသာက္ေရေတာင္ မေလာက္မငျဖစ္ေနတဲ့ မိုးေခါင္ေရရွားအရပ္ေဒသဆိုပါစို႔။ ေရ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ရရွိေအာင္ လုပ္မေပးႏိုင္ရင္ ဒီလို ပညာေပးမႈဟာ အခ်ည္းအႏွီးပါပဲလို႔ဆိုတာကေတာ့ျဖင့္ လက္ေတြ႔ က်လွပါေပရဲ႕။

AIDS အေၾကာင္း ဘယ္သူေတြကို ပညာေပးမလဲလို႔ေမးရင္ လူတိုင္းလူတိုင္း (လူႀကီး၊ လူငယ္၊ က်ား/မ၊ ကေလး) ကို ေပးရမယ္လို႔ေျဖရပါမယ္။ ဘယ္သူေတြကေပးမွာလဲလို႔ေမးရင္ က်န္းမာေရးဌာနတခုတည္းက ေပးရမွာ မဟုတ္ပါဘူးလို႔ ေျဖရပါမယ္။ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြအျပင္ ေက်ာင္းဆရာေတြ၊ လူမႈ၀န္ထမ္းေတြ၊ စာနယ္ဇင္းေတြ၊ ေရဒီယိုနဲ႔ ႐ုပ္ျမင္ သံၾကားေတြ၊ အသင္းအဖြဲ႔ေတြ၊ ရပ္ရြာထဲက AIDS အေၾကာင္း ဗဟုသုတရွိသူေတြ အားလံုးက ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ၾကရ မွာ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ဆိုတဲ့အခါက်ျပန္ေတာ့ မျငင္း၀ံ့သာဘူးေပါ့။

ပညာေပးရာမွာ က်န္းမာေရးဌာနကသာ လုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့အယူအဆကို စြန္႔ရပါမယ္တဲ့။ အစိုးရပိုင္း၊ ဌာနဆိုင္ရာပိုင္း ေတြကို ခ်ည္း အားမကိုးဘဲ ျပင္ပအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ျပင္ပ ေစတနာ့၀န္ထမ္းအသင္းမ်ားရဲ႕ ပံ့ပိုးကူညီမႈကို ရယူဖို႔ လိုအပ္ပါ တယ္။ ပညာေပးမႈဟာ ေနရာတိုင္းမွာ မေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါ။ ေအာင္ျမင္တဲ့ေနရာေတြမွာ ဘာေၾကာင့္ေအာင္ျမင္သလဲ ဆိုတာကို ေလ့လာေတာ့ ေနရာေဒသနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိတဲ့ ပညာေပးမႈကို လူထုကိုယ္တိုင္က ယံုၾကည္ကိုးစား လိုက္နာလို႔၊ ပညာေပး႐ံု၊ သတင္းေပး႐ံု သက္သက္မဟုတ္ဘဲ အကူအညီအေထာက္အပံ့ လိုေနသူေတြကို အေျပာနဲ႔ အညီ တတ္ႏိုင္သေရြ႕ ကူညီေထာက္ပံ့ေပးခဲ့လို႔ဆိုတာ ေတြ႔ရတယ္လို႔ ခိုင္ခိုင္လံုလံုနဲ႔ တင္ျပထားျပန္ပါတယ္။

အေရးတကာ့အေရးႀကီးဆံုးအခ်က္ကေတာ့ AIDS အေၾကာင္း လူေတြသိသြား႐ံု (ဘယ္လိုကူးတယ္၊ ဘယ္လို မကူးဘူး၊ ဘယ္ ေလာက္ေသတယ္) နဲ႔တင္ မလံုေလာက္ေသးပါ။ “ငါတို႔မွာလည္း တာ၀န္ရွိတယ္၊ ငါတို႔လည္း တခုခု လုပ္သင့္တယ္၊ ဒါဟာ ငါတို႔အားလံုးရဲ႕ အေရးကိစၥျဖစ္တယ္”လို႔ လူတိုင္းလူတိုင္းက ခံယူလုပ္ေဆာင္လာၾကေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ AIDS ဆိုင္ရာ ပညာေရးကို မူလတန္းကေနစၿပီး ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ၾကားေပးဖို႔ လုပ္ေဆာင္ ေနၾကပါၿပီတဲ့။ ဒီလိုဆိုေတာ့ ျမန္မာ အစိုးရေရာ ဘယ္လိုလဲလို႔ ဆရာမက ေမးခြန္းထုတ္လိုက္တာမ်ားေလလား။

AIDS ရဲ႕ သားေကာင္ျဖစ္ရသူေတြဟာ အမ်ဳိးသမီးနဲ႔ ကေလးသူငယ္ေတြပါ။ ရင္ခြင္ငတ္ပန္းေတြ ညိႇဳးညိႇဳးႏြမ္းႏြမ္းနဲ႔ မလန္း မဆန္းျဖစ္ေနရတာကို ယဥ္ေက်းပါတယ္ဆိုတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက လက္ပိုက္ၾကည့္ေနႏိုင္တာကေတာ့ျဖင့္ မယံုၾကည္ႏုိင္ စရာပါ။

ခုကိုပဲ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ ကပ္ဆိုက္ေနခဲ့ၾကတာမို႔ အေကာင္းဆံုး အနာဂတ္ဟာ အခ်ဳိ႕ငဲ့ဆံုး ကေလးငယ္ ေတြရဲ႕ လက္မွာ ဆိုရင္ ေနာင္ အႏွစ္ ၂၀ ကို ပံုေဖာ္ၾကည့္ပါ။ ကုရာနထၳိ ေဆးမရွိတဲ့ ပံုပ်က္ပန္းပ်က္ အနာဂတ္ႀကီး အလွ်ံတညီးညီးနဲ႔ ေလာင္ ကၽြမ္းေနလိမ့္ဦးမယ္ဆိုတာ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲပါပဲ။ တကမၻာလံုးကို ၿခံဳၿပီးေျပာရရင္ “တမိနစ္မွာ AIDS လူနာ တေယာက္ တိုးေနတယ္”လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္တဲ့ဗ်ာ။

နာမက်န္းျဖစ္ေနသူေတြ၊ ညိႇဳးငယ္ေနသူေတြ၊ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးေနသူေတြ၊ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကေနသူေတြ၊ ျငင္းပယ္ခံေနရ သူေတြ၊ ခိုလံႈရာ မဲ့ေနသူေတြ၊ အကာအကြယ္ မဲ့ေနသူေတြ၊ ဘယ္သူပဲျဖစ္ျဖစ္ “မနက္ျဖန္ဟာ အားလံုးအတြက္ပါ”။ ေနမင္းက (သူ႔) အတြက္ပဲ ကြက္ၿပီးသာသာ၊ လမင္းက (တို႔) အတြက္ပဲ ကြက္ၿပီးမိုက္မိုက္ သန္းေခါင္ထက္ေတာ့ ညဥ့္မနက္ႏိုင္ပါဘူး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ... လာေလ၊ အတူတူ သြားၾကပါစို႔။

ေအာင္ေမာ္ဦး
(၂၀၀၄ ခုႏွစ္တြင္ ေခတ္ၿပိဳင္အြန္လိုင္း၌ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးပါသည္)

စာအုပ္အမည္ - လူတိုင္းအတြက္ ထိုးတဲ့ေခါင္းေလာင္း
စာေရးသူ - ေဒါက္တာျမင့္ျမင့္ခင္
ထုတ္ေ၀ႏွစ္ - ေဖေဖာ္၀ါရီ၊ ၁၉၉၅၊ ပထမအႀကိမ္။
ထုတ္ေ၀ - ဦးေအာင္ညြန္႔၊ ထြန္းရင္စာေပ (ၿမဲ - ၀၆၄၃)၊ ၈၃ လမ္း၊ မႏၱေလး။
ပံုႏွိပ္ - ေဒၚတင္၀င္း၊ ႀကီးပြားေရးပံုႏွိပ္တိုက္ (ၿမဲ - ၀၃၁၉၆)၊ ၈၄ လမ္း၊ မႏၱေလး။