ေနျပည္ေတာ္ဒီဇိုင္း (၂)။ (မသန္မစြမ္းသူမ်ားက႑)

ေနျပည္ေတာ္မွာရွိတဲ့ လႊတ္ေတာ္အေဆာက္အဦးႀကီးဟာ အင္မတန္ခန္႔ညားၿပီး စနစ္က်နတဲ့အေၾကာင္း ၾကံ့ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ပါတီက လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးခင္ေရႊ ေရဒီယိုတခုမွာ ေျပာသြားတာၾကားရတယ္။ အျမင္အရ လည္း အေတာ္လည္းႀကီး က်ယ္ ခန္းနားပါတယ္။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြကေတာင္ မနာလိုျဖစ္ရေလာက္ေအာင္ ႀကီးက်ယ္ေအာင္ ေဆာက္ထားတဲ့ လႊတ္ေတာ္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ ဒါတင္မကပါဘူး။ ေနျပည္ေတာ္ၿမိဳ႔ေတာ္သစ္မွာ တခုလံုး၊ ၀န္ႀကီးဌာနရံုးေတြ၊ ပန္းျခံဥယ်ာဥ္ ေတြ၊ ေရကန္ေရပန္းေတြ၊ ေဂါက္ကြင္းဆိုလည္း ၂-ခု စသျဖင့္ ေငြကုန္ ေၾကးက်အေျမာက္အမ်ား အကုန္ခံၿပီး ေဆာက္ထား တာ ျမန္မာ့ရုပ္ျမင္သံၾကားမွာ ေန႔တိုင္းလိုလိုေတြ႔ ေနရတယ္။

ဒါေပမယ့္ ဧရာ၀တီမဂၢဇင္းမွာ ကိုထက္ေအာင္က ေရးခဲ့ဖူးတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ဆိုတာ "အတုအေယာင္ၿမိဳ႔၊ အသက္၀ိဉာဥ္ ကင္းမဲ့ေနတဲ့ၿမိဳ႔၊ လူမႈေရးအရ တုံ႔ျပန္ဆက္သြယ္မႈ ကင္းပေနတဲ့ၿမိဳ႔" (Synthetic, soulless and (town) desperately devoid of social interaction) ဆိုၿပီး ေရးခဲ့ဖူးတယ္။ အခု ဇန္န၀ါရီလ ၃၁ ရက္ေန႔က လႊတ္ေတာ္စေတာ့ က်ေနာ္ စပ္စပ္စုစု သိခ်င္ေနတဲ့ကိစၥတခုရွိတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ထဲ ေရာက္ႏိုင္သူေတြကိုလည္း က်ေနာ္လူၾကံဳနဲ႔ ေမးရတာ အေမာပါ။ က်ေနာ္သိခ်င္ေနတာက ဒီလႊတ္ေတာ္အေဆာက္အဦႀကီးမွာ မသန္မစြမ္းသူေတြ အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႔ ကိရိယာ၊ တန္ဆာပလာ ေတြ ပါသလား ေပါ့။ ရန္ကုန္ဆိုတာက ၿမိဳ႔ေဟာင္းႀကီးဆိုေတာ့ ထားပါေတာ့။ ျပင္ရဆင္ရ ခက္ခဲတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ဆို တာက ၿမိဳ႔ေတာ္သစ္ဆိုေတာ့ ၿမိဳ႔အသစ္၊ အေဆာက္အဦအသစ္ေတြမွာ ဒီလိုကိစၥမ်ဳိးေတြက ထည့္သြင္းတည္ေဆာက္ရ မခက္ပါဘူးလို႔ ထင္မိတယ္။ ၿမိဳ႔ေတာ္သစ္ႀကီး တည္ေဆာက္တဲ့အခါ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ဦးေဏွာက္ေျပးရင္ ေျပးသလို ပိုလို႔ အရည္အေသြးေကာင္းေအာင္၊ ျမင့္ေအာင္တည္ ေဆာက္ႏိုင္ပါတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြ တဲ့ၿမဳိ႔၊ အေဆာက္အဦေတြဆိုလည္း စြမ္းအင္ေလာင္စာ သိပ္မသံုးရတဲ့ဒီဇိုင္း (energy efficient design) စသျဖင့္ တည္ႏိုင္ေသးတယ္။ (ဆိုလိုတာက သဘာ၀အလင္းေရာင္သံုးတာ၊ မလိုအပ္ရင္ အဲယားကြန္ဒီးရွင္းေတြ သိပ္မသံုးရတာ၊ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းေတြ နည္းေအာင္ စသျဖင့္ ၾကံဆတည္ေဆာက္တဲ့ ဒီဇိုင္းမ်ဳိးပါ။) ဒီေနရာမွာ က်ေနာ္ေျပာတဲ့ မသန္မစြမ္းသူ ေတြအတြက္ တန္ဆာပလာ (disabled facilities) ေတြဆိုတာကေတာ့ မ်က္မျမင္ေတြသြားလာႏိုင္ဖို႔ ပလက္ေဖာင္းေပၚမွာ အမွတ္အသား အဖုကေလးေတြ၊ ဘီးတပ္ကုလားထိုင္နဲ႔ သြားလာႏိုင္ဖို႔ ဆင္ေျခေလ်ာေတြ၊ သူတို႔သံုးဖို႔ ေရအိမ္ဆိုလည္း ပိုမို က်ယ္၀န္းတဲ့ ေရအိမ္၊ အေဆာက္အဦး ၂-ထပ္ျဖစ္လာရင္လည္း အေပၚတက္ဖို႔ ဓာတ္ေလွကားေတြ စသျဖင့္ပါ။

ဘယ္လိုျဖစ္လို႔ ဒီကိစၥေတြ က်ေနာ္စိတ္၀င္စားလာသလဲဆိုေတာ့ အေမရိကန္၊ ၀ါရွင္တန္ၿမိဳ႔မွာ ရွိေနစဥ္က ဂီတ ေဖ်ာ္ေျဖပြဲ တခုကို ေရာက္ရာက အေတြးျဖစ္လာမိတာပါ။ ဂီတပြဲမွာ ေပ်ာ္ေနသူေတြ ေပ်ာ္ႏိုင္သလို၊ မသန္မစြမ္း သူေတြလည္း ေပ်ာ္ႏိုင္ ေအာင္ လက္သေကၤတနဲ႔ အခုဆိုေနတာ ဘာသီခ်င္းပါ ဆိုတာမ်ဳိး တေယာက္က သေကၤတျပေနတာ ေတြ႔ေတာ့ က်ေနာ္ ၾကည္ႏူးလိုက္ရတာ၊ လူသားဘ၀ရဲ႔ အရည္အေသြး (quality of life) ဆိုတာ ဒါပါလား... ဆိုတာလည္း သေဘာေပါက္လာ မိတယ္။ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံေတြမွာက မသန္မစြမ္းတဲ့ သူတို႔ေတြအတြက္ ကားေတြမွာလည္း ဘီးတပ္ကုလားထိုင္တက္ ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ထားေပးရတယ္။ ကားရပ္ဖို႔ ေနရာမွာေတာင္ သူတို႔အတြက္ေနရာသီးသန္႔၊ အဲဒါအျပင္ ကိစၥအမ်ားမွာ သူတို႔ ကို မသန္မစြမ္းသူျဖစ္လို႔ ခြဲျခားဆက္ဆံတယ္၊ ႏွိမ္တယ္ဆိုရင္ေတာင္ အစိုးရအထိ တရားစြဲဆိုႏိုင္တဲ့အခြင့္အေရးေတြ ရွိၾကတယ္။ ဂ်ပန္လို ႏိုင္ငံမွာလည္း ဒီလိုမသန္မစြမ္းေတြအတြက္ တန္ဆာပလာေတြ ထားေပးတာ ေတြ႔ရတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံမွာ ေတြ႔ ရေတာ့ က်ေနာ္အံ့ၾသေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ တရုတ္မိတ္ေဆြက ေျပာတယ္။ ဒါဟာ Housing code (အိမ္ေဆာက္ ရင္ လိုက္နာရမယ့္ စည္းမ်ဥ္း) ေတြေလတဲ့။ အေဆာက္အဦးေတြ၊ လမ္းေတြ၊ ရံုးေတြ ေဆာက္တိုင္း မျဖစ္မေန လိုက္နာရမယ့္ ဥပေဒျပဌာန္းထားလို႔ လိုက္နာေဆာင္ရြက္တာလို႔ ေျပာတယ္။ သူတို႔ေတြက ဒီလိုတန္ဆာေတြ ရွိေနလို႔ ရွိေနမွန္းေတာင္ သတိ မထားမိၾကဘူး။ တခါက ဒီအေၾကာင္းစကားစပ္မိလို႔ ေျပာတဲ့ ဗီြအိုေအက ဦး၀င္းေအာင္ႀကီးကလည္း သူရုရွားမွာ ေနခဲ့တဲ့ အေတြ႔အၾကံဳအရ ရုရွားမွာလည္း အခုလို မသန္မစြမ္းေတြ အတြက္ တန္ဆာပလာေတြရွိေၾကာင္း ဖလွယ္ေ၀ငွလာ တယ္။ သူက "ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးၿပီးေတာ့ စစ္ႏိုင္ ေပမယ့္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံမွာ ဒုကၡိတစစ္သားေတြ၊ မသန္မစြမ္းသူေတြ အမ်ားႀကီး က်န္ခဲ့တယ္။ သူတို႔အတြက္ မျဖစ္မေန လုပ္ေပးရတာ" လို႔ ရွင္းျပတယ္။

တကယ္ေတာ့ လူဆိုတာ အိုနာတတ္ၾကေတာ့ တခ်ိန္အိုရင္၊ နာရင္ ဒီလိုအခြင့္အေရးေတြ မခံစားရ မရွိေလ ေအာင္ လုပ္ ထားတာလို႔လည္း သေဘာေပါက္မိတယ္။

အၾကင္နာကင္းကင္း ၿမိဳ႔ႀကီး ေနျပည္ေတာ္

ဒီလိုနဲ႔ ေနျပည္ေတာ္အေၾကာင္း မိတ္ေဆြေတြကို ေမးၾကည့္တယ္။ ၀န္ႀကီးဌာနရံုးေတြမွာ အဲသလို မသန္မစြမ္း သူေတြ အတြက္ တန္ဆာပလာေတြ ထည့္သြင္းထားတာ မရွိဘူးဆိုတာ ေရာက္ဖူးသူေတြက ရွင္းျပၾကတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ မသန္မစြမ္းသူေတြအေရး လႈပ္ရွားေနသူတဦးနဲ႔ ေတြ႔ေတာ့ သူက ေျပာျပတယ္။ "လူမႈ၀န္ထမ္း၊ ကယ္ဆယ္ေရးနဲ႔ ျပန္ လည္ေနရာ ခ်ထားေရး ၀န္ႀကီးရံုးမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တိုက္တြန္းေတာင္းဆိုလို႔ ထားေပး ပါတယ္။ က်န္တဲ့ ၀န္ႀကီးဌာနေတြ မွာ မရွိပါဘူး" တဲ့။ ရွိတဲ့ လူမႈ၀န္ထမ္း၀န္ႀကီးဌာနမွာေတာင္မွ အခုလို ဘီးတပ္ကုလားထိုင္ တက္ႏိုင္တဲ့ ဆင္ေျခေလ်ာေတြ က ယာယီသေဘာ အလွ်င္ထားတာ၊ ပြဲလမ္းရွိမွသာ တတ္ဆင္တယ္။ မရွိတဲ့ အခ်ိန္ျဖဳတ္ထားတယ္တဲ့။

ဒီလိုနဲ႔ အခု လႊတ္ေတာ္အေဆာက္အဦသစ္ႀကီးအေၾကာင္း ေမးၾကည့္မိတယ္။ " ခင္ဗ်ားဗ်ာ... စိတ္ကူးယဥ္ လိုက္တာ" လို႔ ေမးခံရသူ မိတ္ေဆြက က်ေနာ့္ကို ေ၀ဖန္တယ္။ "အခု လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ ေလွခါး ေလွ်ာက္တက္ေနရတာ တီဗြီမွာ ျမင္တယ္မဟုတ္လား" လို႔ ျပန္ေျပာျပတယ္။ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြက အေဆာင္ကေနလာရင္ ကားစီးလာ၊ ကားက ငလိုက္ေခ်ာင္းကိုျဖတ္ထိုးထားတဲ့ တံတားတဖက္မွာ ရပ္ၾကရတယ္။ ၿပီးေတာ့ တံတားကိုျဖတ္ တဖာလံုနီးပါးေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ၾကရတယ္။ လံုျခံဳေရး စစ္ေဆးခံ၊ အတြင္းေရာက္မွ တခါ ဘတ္စကားထပ္စီးရတယ္။ လႊတ္ေတာ္ အေဆာက္ အဦႀကီးကိုေတာ့ မသန္မစြမ္းသူ ေတြအတြက္ ဆင္ေျခေလွ်ာ မေျပာနဲ႔၊ အခု သူတို႔သမၼတေတြ၊ သက္ၾကားအို စစ္ေခါင္း ေဆာင္ေတြေတာင္ လမ္းေလွ်ာက္ တက္ေနရတယ္ဆိုၿပီး ရွင္းျပေလတယ္။ လႊတ္ေတာ္ဒီဇိုင္းကပါ ျပႆနာ ရွိလာေလၿပီ လားလို႔ ထင္မိတယ္။ အခုလႊတ္ေတာ္ အေဆာက္အဦးေဆာက္ဖို႔ လုပ္ၾကေတာ့ အတြင္းေရးမွူး (၁) သီဟသူရ ဦးတင္ ေအာင္ျမင့္ဦးက ႀကီးၾကပ္ရတယ္။ အခု ေဆာက္လုပ္ေရး၀န္ႀကီးအျဖစ္ နာမည္တင္သြင္း အတည္ျပဳခံရတဲ့ ဦးတင့္ဆန္း အပိုင္ ACE ကုမၸဏီက ကန္ထရိုက္ရတယ္။

က်ေနာ္စဥ္းစားမိတာကေတာ့ လႊတ္ေတာ္ဆိုတာက ႏိုင္ငံျခားေခါင္းေဆာင္ ဧည့္သည္ေတြလည္း လာႏိုင္တယ္။ ဒီအခါ ေပၚတီကို (ဆင္၀င္) ေအာက္အထိ ကားတက္လို႔ ရႏိုင္တဲ့အေနအထား ျဖစ္သင့္တယ္။ ကားတံခါး ဖြင့္ ဆင္း၊ တခါထဲ အေဆာက္အဦးထဲ၀င္ ဆိုတာမ်ဳိး ျဖစ္သင့္တယ္။ လံုျခံဳေရးအရလည္းေကာင္း၊ ပိုလည္း သင့္ျမတ္ တယ္ ထင္မိတယ္။ အခုေတာ့ ႏိုင္ငံရပ္ျခားက ေခါင္းေဆာင္ေတြလာရင္ေတာင္ တဖာလံုေလာက္ လမ္းဆင္း ေလွ်ာက္ရေတာ့မယ္။ တခါ လႊတ္ေတာ္ကိုေရာက္ဖို႔ ေလွခါးထစ္ေတြ ထပ္ၿပီး ေဟာဟဲလိုက္ တက္ေနရ ေတာ့မယ္။ (ခၽြင္းခ်က္။ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ အေဆာက္အဦးတခုမွာေတာ့ ဆင္၀င္ထဲ ကားတက္ႏိုင္တဲ့ ဒီဇိုင္း ပံုစံရွိတာ ေတြ႔ရတယ္။ က်န္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ပင္မအေဆာက္ အဦးႀကီးမွာေတာ့ မရွိဘူး)။ (အဲဒါအျပင္ ဖြဲ႔စည္းပံု အရလည္း ျပႆနာရွိေနတယ္ ထင္မိတယ္။ ႏိုင္ငံအမ်ားမွာ သမၼတအိမ္ ေတာ္ေတြကို သီးသန္႔တခမ္းတနား ထားၾကတယ္။ အေမရိကန္ သမၼတအိမ္ျဖဴေတာ္လိုဟာမ်ဳိးေပါ့။ အခုေတာ့ သမၼတ အိမ္ေတာ္၊ ဒု-သမၼတ အိမ္ေတာ္ေတြကို လႊတ္ေတာ္၀င္းထဲ စုထားတာ ေတြ႔ရတယ္။ သမၼတရံုးသီးသန္႔လိုမ်ဳိး ေနရာခြဲျခား မထားဘူး။ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္နဲ႔ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ေတြထိုင္တဲ့ရံုးက်ေတာ့ လႊတ္ေတာ္၀င္းအျပင္ပမွာ သီးျခား ႀကီး ေရာက္ေနျပန္တယ္။ စကားခ်ပ္)

တကယ္ေတာ့ အခုလႊတ္ေတာ္တည္ထားပံုက မသန္မစြမ္းသူေတြအေရး လံုး၀ထည့္စဥ္းစားထားပံု မရွိဘူးလို႔ က်ေနာ္ျမင္မိ တယ္။ တကယ္ေတာ့ ေနျပည္ေတာ္တခုလံုးကလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားတဲ့ပံု မရွိပါဘူး။ သူတို႔အတြက္ အၾကင္နာခပ္ ကင္းကင္းလို႔ ေျပာရင္ေတာင္ရတယ္။ မၾကာေသးမီ ရက္ပိုင္းက လႊတ္ေတာ္မွာ ဆြံ႔အ နားမၾကားသူေတြအတြက္ ရုပ္ျမင္ သံၾကားမွာ ဟန္ပန္သေကၤတသံုးထုတ္လႊင့္ ေပးဖို႔ ေအာက္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ဦးၾကည္ျမင့္ (လသာ) ေမးခြန္းထုတ္တာ ၾကားရေတာ့ သူ႔ကို ခ်ီးက်ဴးမိေသးတယ္။ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီး ဦးေက်ာ္ဆန္းကေတာ့ ဒီဟန္ပန္သေကၤတကိုလည္း ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာ ဖတ္တတ္သူနည္းပါတယ္တဲ့၊ အဆင္ သင့္ရင္ လုပ္ေပးပါ့မယ္တဲ့။ (တကယ္ေတာ့လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆြံ႔အနား မၾကားေက်ာင္း -၂ (အစိုးရ-၁၊ ေစတနာ့၀န္ထမ္း-၁) သင္တန္းသား (၁၆၄+ ၁၃၀) ပဲ ရွိတာ မဟုတ္လား)။

မသန္မစြမ္းသူမ်ားအေရး
သူတို႔အေရးကိစၥ ဘာျဖစ္လို႔ ေရးႀကီးခြင္က်ယ္လုပ္ေျပာေနရသလဲလို႔ ေမးခြန္းထုတ္စရာ ရွိတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံ တကာမွာ သူတို႔ကို မသန္မစြမ္းသူ (disabled) လို႔ေတာင္ မေခၚၾကေတာ့ပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႔ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ တနည္း တဖံုအားျဖင့္ သန္စြမ္းသူမ်ား (differently abled) လို႔ ေျပာင္းေခၚလာၾကတယ္။ အေျခအေနတခုခုေၾကာင့္ ကိုယ္ကာယ မသန္စြမ္းမႈရွိမယ္။ အျခားတေနရာရာ၊ တက႑မွာေတာ့ သူ႔ထက္ကဲ တနည္းနည္း စြမ္းေဆာင္ႏိုင္သူမ်ားလို႔ ဆိုခ်င္ပံုရ ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ သူတို႔အားလံုးဟာ လူသားေတြျဖစ္တဲ့ အေလ်ာက္ လူသားပီပီ၊ အျခားသူမ်ားခံစားရႏိုင္သလို သူတို႔လည္း ရပိုင္ခြင့္အေရးရွိပါတယ္။ လူတိုင္းက မဲေပးႏိုင္၊ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ခံႏိုင္ရင္ သူတို႔လည္း မဲေပးပိုင္ခြင့္၊ ေရြးခ်ယ္တင္ ေျမႇာက္ခံပိုင္ခြင့္၊ အမတ္ျဖစ္ ပိုင္ခြင့္၊ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ပိုင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ အနည္းဆံုး အစိုးရနဲ႔ပတ္သက္ တဲ့၊ ျပည္သူအမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ တဲ့ ရံုးျပင္ကႏၷားအားလံုးမွာ သူတို႔သြားေရာက္ ထိေတြ႔ႏိုင္ခြင့္ မရွိရ မျဖစ္ေစရေလေအာင္ အခုလို မသန္မစြမ္း သူမ်ား အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ တန္ဆာပလာေတြကို ထည့္သြင္း ထားေပးဖို႔ တိုက္တြန္းေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူအမ်ားက သတင္းသိရွိပိုင္ခြင့္ ရွိသလို၊ သူတို႔လည္း သိရွိပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ရုပ္ျမင္သံၾကားေတြမွာ သေကၤတ ဟန္ပန္သံုး ေဖာ္ျပေပးၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မသန္မစြမ္းသူအေရအတြက္က မနည္းပါဘူး။ ကုလသမဂၢဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအစီအစဥ္ (UNDP) က လူဦးေရရဲ႔ ၂.၉% ရွိတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းထားတယ္။ (အစိုးရစာရင္းေတြအရ လူဦးေရ ၃. ၃၂% ရွိပါတယ္)။ အဲသည္ေတာ့ ခန္႔မွန္း လူဦး ေရ ၃-သန္းေလာက္က ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရ ကိုယ္ကာယ တနည္းတဖံု ခ်ဳိ႔ယြင္းၾကတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူမႈ ဖူလံုေရး၊ ကယ္ဆယ္ေရးနဲ႔ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး ၀န္ႀကီးဌာန၊ လူမႈဖူလံုေရးဦးစီးဌာန ညႊန္ၾကားေရးမွူးခ်ဳပ္ ဦးေအာင္ ထြန္းခိုင္ အဆိုအရေတာ့ ၂.၃ သန္း ရွိတယ္လို႔ ျမန္မာ တိုင္းမ္စ္ သတင္းစာမွာ ဖတ္ရပါတယ္။ ဒီအထဲကမွ အမ်ားစု (၅၅%) ဟာ အသက္ ၁၆ နဲ႔ ၆၅ ၾကားေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ မသန္မစြမ္းသူမ်ား၏အေျခအေနျပ ပံု





သူတို႔အမ်ားစုဟာ ဘ၀အေျခအေန တိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း အေတာ္နည္းပါးပါတယ္။ အစိုးရ ၀န္ႀကီးဌာနကိုယ္၌ကလည္း ဘတ္ဂ်က္မွာ ဦးစားေပးတာ မခံရပါဘူး။ ရန္ပံုေငြ မျဖစ္စေလာက္နဲ႔ လည္ပတ္ေနရတာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ မသန္မစြမ္းသူမ်ားအသင္း (Myanmar Physically Handicapped Association--MPHA) က တာ၀န္ခံတဦး က "ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရွိေနတဲ့ မသန္မစြမ္းသူေတြရဲ႔ တ၀က္ေက်ာ္က အသက္ ၁၆ နဲ႔ ၆၅ ၾကားေတြပါ။ ဒီအသက္အုပ္စုဟာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းအတြက္ သိပ္အေရးပါပါတယ္။ သူတို႔သာ သန္စြမ္းႏိုင္ၾကရင္ ႏိုင္ငံအတြက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ၾကမွာ ပါ။ အခုေတာ့ မသန္မစြမ္းသူေတြကို အသိ အမွတ္မျပဳၾကသလို၊ အလုပ္ရဖို႔လည္း ခက္ပါတယ္။ အစိုးရက သူတို႔ေတြ အတြက္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း ေတြ စီစဥ္ေပးသင့္ပါတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္သင္တန္းေတြလည္း ေပးသင့္ပါတယ္" လို႔ အၾကံျပဳ ေျပာခဲ့တာ အလဲဗင္း ၀ိကလီမွာ ဖတ္ခဲ့ရဖူးတယ္။ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိေနတဲ့ မသန္မစြမ္းသူ ၈၅% မွာ အလုပ္အကိုင္ မရွိၾကပါဘူး။ သူတို႔ဘာသာ ရွာၾကံရပ္တည္ေနၾကရပါတယ္။ အခုလို မသန္မစြမ္းသူေတြထဲမွာ စစ္တပ္ အတြင္းက မိုင္းေၾကာင့္၊ ဒဏ္ရာေၾကာင့္ မသန္မစြမ္းျဖစ္လာသူ ရဲေဘာ္ေဟာင္း တပ္ဖြဲ႔ႀကီးကလည္း အင္အား ထပ္ျဖည့္ေန ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အျမင္အာရံုခ်ဳိ႔ယြင္းေနသူေတြအတြက္ ေက်ာင္း ၃-ခု (အစိုးရ-၂၊ ေက်ာင္းသား ၁၄၄ ဦး)၊ အၾကားအာရံု ခ်ဳိ႔ယြင္းေနသူေတြအတြက္ ေက်ာင္း ၂-ခု (အစိုးရ-၁ ေက်ာင္းသား ၁၆၄+ ေစတနာ့၀န္ထမ္း ၁)၊ ဉာဏ္ရည္ခ်ဳိ႔တဲ့သူေတြ အတြက္ ၁ ေက်ာင္း၊ အေထြေထြ ခ်ဳိ႔တဲ့သူေတြအတြက္ တေက်ာင္းပဲ မသန္မစြမ္းသူ ေတြအတြက္ ပညာေရး စီစဥ္ထားတာ ရွိပါတယ္။ သူတို႔အတြက္ အထူးျပဳေက်ာင္းေတြဆိုတာလည္း မရွိ သေလာက္ပါ။ ဒီကိန္းဂဏန္းေတြက တပ္မေတာ္အစိုးရ လက္ထက္ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈမွတ္တမ္း (၂၀၀၉ အထိ) ဆိုတဲ့ စာအုပ္က ရယူထားတာပါ။ တကယ္ရွိေနတဲ့ မသန္ မစြမ္းသူေတြရဲ႔ တကယ့္အနည္းအက်ဥ္းမွ် ကို သာ ၀န္ထမ္းေပးႏိုင္တာကို ေတြ႔ၾကရပါလိမ့္မယ္။

ဥပေဒအရ ကာကြယ္ေပးမႈ
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မသန္မစြမ္းသူမ်ားအေရး ေဆာင္ရြက္ေနၾကတဲ့သူေတြက ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ မသန္မစြမ္း သူမ်ားအခြင့္ အေရး ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ Convention on the Rights of Person Disabilities (CRPD) ကို လက္မွတ္ေရး ထိုးဖို႔ တိုက္တြန္းေနၾကတာ ၾကာပါၿပီ။ အခုအခ်ိန္အထိ ျမန္မာအစိုးရဖက္က မၾကားႏိုင္ေသးပါဘူး။ အေလးထား စဥ္းစား တာ မရွိေသးပါဘူး။ ၀မ္းနည္းစရာပါ။ အဲဒါအျပင္ မသန္မစြမ္းသူေတြ အခြင့္အေရးအတြက္ အထူးျပဌာန္းေပးထားတဲ့ ဥပေဒေတြလည္း မရွိပါဘူး။ အကယ္၍ ကုလသမဂၢရဲ႔ CPRD သေဘာ တူညီခ်က္ကုိ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ရင္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ (လာမယ့္ႏွစ္) မွာ မသန္မစြမ္းသူေတြရဲ႔ ၆၅% ကို အလုပ္အကိုင္ဖန္တီးေပးရဖို႔ အေၾကာင္းရွိေနၿပီး၊ သူတို႔အခြင့္အေရးေတြ ကိုလည္း ေလးစား လိုက္နာရမွာမိုလို႔ပါ။ အစိုးရတရပ္ရဲ႔ တာ၀န္ကို ေရွာင္ခ်င္တာလည္း ပါပါလိမ့္မယ္။

MPHA ဥကၠ႒ ဦးျမတ္ဦးကေတာ့ "မသန္မစြမ္းသူေတြရဲ႔ အခြင့္အေရးေတြကို အာမခံေပးမယ့္ ဥပေဒေတြ မရွိပါဘူး။ က်ေနာ္ တို႔ကေတာ့ မသန္မစြမ္းသူေတြ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစမယ့္ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္ေတြ ရွိလာေစဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္" လို႔ ေမွ်ာ္ လင့္အိပ္မက္ေနတာ ျမန္မာတိုင္းမ္စ္ ဂ်ာနယ္မွာ ဖတ္ခဲ့ရတယ္။

အျခားႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာဆိုရင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြမွာေတာင္ မသန္မစြမ္းသူေတြရဲ႔အေရး ဖက္စံု ထည့္ သြင္းစဥ္းစားၿပီး၊ ဘ႑ာေငြသံုးစြဲပံုကအစ ခြဲေ၀ထားဖို႔ စဥ္းစားေနၾကပါတယ္။ "ဘရာတစ္စ္လာဗာ (Bratislava) ထုတ္ျပန္ ေၾကညာခ်က္ႏွင့္ မၾကာေသးမီက အျခားထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္မ်ားအရ မသန္မစြမ္း သူမ်ား အျပည့္အဝ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ ခြင့္ မရွိလွ်င္၊ ေထာင္စုႏွစ္ဆိုင္ရာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျပည့္မီရန္ အေၾကာင္းမရွိပါ" ဆိုၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြ မွာ မသန္မစြမ္းသူေတြလည္း အျခားလူမ်ားနည္းတူ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရေစဖို႔ ေတာင္းဆိုေနၾကတယ္။ စီမံကိန္းေတြရဲ႔ ဘတ္ဂ်က္ ၅% ကို မသန္မစြမ္းသူေတြအတြက္ လ်ာထားဖို႔ ေတာင္းဆိုေနၾကတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒမွာ မသန္မစြမ္းဆိုတာေလးမ်ား ပါမလားလို႔ လိုက္ရွာၾကည့္မိတယ္။ ၂-ပိုဒ္ေတာ့ ေတြ႔ ပါတယ္။
အခန္း ၁။ ႏိုင္ငံေတာ္ အေျခခံမူမ်ား၊ အပိုဒ္ ၃၂ (က)။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ မိခင္ႏွင့္ ကေလးသူငယ္မ်ား၊ မိဘမဲ့ကေလးမ်ား၊ က်ဆံုးေသာ တပ္မေတာ္သားမ်ား၏ ကေလးမ်ား၊ အိုမင္းမစြမ္းသူမ်ား၊ မသန္မစြမ္းသူမ်ား အား ၾကည့္ရႈေစာင့္ေရွာက္ရမည္။
(ခ) မသန္မစြမ္းျဖစ္လာေသာ တပ္မေတာ္သားမ်ားအား သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္စြာ ေနထိုင္စားေသာက္ႏိုင္ရန္ ႏွင့္ အသက္ ေမြး၀မ္းေက်ာင္းပညာကို အခလြတ္သင္ယူႏိုင္ေစရန္ စီမံေဆာင္ရြက္ရမည္။
အခန္း ၇၊ တပ္မေတာ္၊ အပိုဒ္ ၃၄၄။ "မသန္မစြမ္းျဖစ္သြားေသာ တပ္မေတာ္သားမ်ားႏွင့္ ေသဆံုး သို႔မဟုတ္ က်ဆံုးေသာ တပ္မေတာ္သားမ်ား၏ မိသားစုမ်ားအား ေထာက္ပံ့ေစာင့္ေရွာက္ေရးအတြက္ ဥပေဒျပဌာန္း ေပးရမည္။" ဆိုတာေတြ႔ရ တယ္။ က်န္တဲ့အခန္းေတြမွာေတာ့ လံုး၀ မေတြ႔ရဘူး။ "ႏိုင္ငံသား၊ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္အေရးႏွင့္ တာ၀န္မ်ား" ဆိုတဲ့ အခန္း-၈ မွာလည္း မသန္မစြမ္းဆိုတာ တပါဒမွ်ေတာင္ မေတြ႔ရျပန္ဘူး။

တခါ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အခန္း (၁၅) "အေထြေထြျပဌာန္းခ်က္မ်ား"။ အပိုဒ္ (၄၅၁) မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ သည္ ဥပေဒျပဳတြင္ လည္းေကာင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္ အေျခခံမူမ်ားႏွင့္အညီ အေလး ဂရုျပဳ ေဆာင္ရြက္ရမည္။ သို႔ရာ တြင္ ထိုသို႔ေဆာင္ရြက္ေစရန္ မည္သည့္တရားရံုးတြင္မွ် တရားစြဲဆိုခြင့္ မရွိေစ ရ" ဆိုၿပီး တံခါးပိတ္ထားျပန္တယ္။ မသန္ မစြမ္း လူ ၃ သန္းအေရးအတြက္ သြားပါေလေရာ...။ သူတို႔အေရး ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ ပ်က္ကြက္ျပန္ရင္လည္း အစိုးရကို တရားစြဲဆိုဖို႔ အေၾကာင္းမရွိေတာ့ဘူးေလ။ မသန္မစြမ္း သူေတြဟာ ႏိုင္ငံသားေတြမွ ဟုတ္ပါေလစ။ ေကာင္းၾကပါေလေရာ... ။

ေအာင္သူၿငိမ္း
၁၁ မတ္လ၊ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္။

အကိုးအကား
၁။ Htet Aung, Torn between Two Capitals, Irrawaddy News online, September 15, 2010.
၂။ မ်ဳိးသန္႔၊ ဆင္းရဲသား အခမဲ့ေဆးကုႏိုင္ခြင့္ ပယ္ခ်ခံရ၊ မဇၥ်ိမသတင္းဌာန အြန္လိုင္း၊ မတ္ ၁၀၊ ၂၀၁၁။ http://www.mizzimaburmese.com/news/inside-burma/7086-2011-03-10-13-22-56.html
၃။ Cherry Thein, Disabled advocacy group expands national network, Myanmar Times, Nov 15-21, 2010
http://www.mmtimes.com/2010/news/549/news54923.html
၄။ Nyein Zaw Lwin and Ei Thin Zar Kyaw, Most of Myanmar disabled persons are between the ages of 16 and 65, Eleven Weekly News, http://eversion.news-eleven.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1086:most-of-myanmar-disabled-persons-are-between-the-ages-of-16-and-65&catid=42:weekly-eleven-eversion&Itemid=109
၅။ UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities http://en.wikipedia.org/wiki/Convention_on_the_Rights_of_Persons_with_Disabilities
၆။ Country Report on Disability (Myanmar), JICA. http://siteresources.worldbank.org/DISABILITY/Resources/Regions/East-Asia-Pacific/JICA_Myanmar.pdf
၇။ မသန္မစြမ္းသူမ်ား အပါအ၀င္ျဖစ္သည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအတြက္ ဘံုရပ္တည္ခ်က္ဆိုင္ရာ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ http://www.genevacall.org/resources/research/f-research/2001-2010/2011_GC_BURMA_Landmine_RPT_CD-Rom_ENG.pdf
၈။ တပ္မေတာ္အစိုးရ လက္ထက္ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈမွတ္တမ္း ္