ေနျပည္ေတာ္ဒီဇိုင္း (၃)။ အီး-အစိုးရ

၁။ ဆက္သြယ္ေရး ဧရိယာျပင္ပ/ ဟိုင္းေ၀းေဘးက လမ္းေျမာင္

ဗိုလ္ခ်ဳပ္သန္းေရႊအေၾကာင္း စာအုပ္ေရးဖို႔ ဘင္ ေရာ္ဂ်ာက ျမန္မာျပည္မွာ ၿဗိတိန္သံအမတ္ႀကီးအျဖစ္ တာ၀န္ယူ ခဲ့ဖူးတဲ့ မာ့က္ ကန္းနင္း (Mark Canning) ကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းေတာ့ ေနျပည္ေတာ္ကို သူခရီးသြားခဲ့တဲ့ အေတြ႔ အၾကံဳမွတ္ခ်က္ကို ေျပာျပတာ ဖတ္ရတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ကို သြားရာလမ္းမွာ အသစ္ခင္းထားတဲ့ ဟိုင္းေ၀း ကားလမ္းမႀကီးကို ျဖတ္သြားရ တယ္။ ေနာက္ေတာ့မွ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနကိုေရာက္ဖို႔ အဲဒီလမ္းမႀကီးကေန ဖုန္ေတြထေနတဲ့ လမ္းက်ဥ္းေလးတခုကို ျဖတ္ၿပီး၀င္ရတယ္တဲ့။ ေနာက္ၾကံဳရတာကေတာ့ အဲဒီႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနရံုးမွာ ကားရပ္နားစရာေနရာ (parking) လည္း မရွိျပန္ဘူးလို႔ မာ့က္ ကန္နင္းက ေျပာျပတာ ဖတ္ရတယ္။ "တကယ္ေတာ့ဗ်ာ ႏိုင္ငံတကာကို ဆက္ဆံဖို႔ထားတဲ့ ႏိုင္ငံတခုရဲ႔မ်က္ႏွာစာ (interface) ႏိုင္ငံျခား ေရး၀န္ႀကီးဌာနရံုးမွာ ကားရပ္နားစရာေနရာ ထားေပးဖို႔ဆိုတာ က်ဳိးေၾကာင္း မဆီေလ်ာ္လွဘူးလားဗ်ာ" တဲ့ သူက ဘင္ ေရာ္ဂ်ာကို မွတ္ခ်က္ခ် ျပန္ေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနမွသာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဆက္သြယ္ေရးဧရိယာျပင္ပ၊ ႏိုင္ငံ တကာ သတင္း ဆက္သြယ္ေရး ဟိုင္းေ၀း လမ္းမႀကီးရဲ႔ ျပင္ပမွာ ေရာက္ေနတာပါ။ သူမ်ားႏိုင္ငံမွာ အခမဲ့သံုးလို႔ ရတဲ့ကိစၥ အင္တာ နက္ ဆက္သြယ္ေရးကိစၥ၊ အီး-ေမးလ္ စသျဖင့္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပိတ္ပင္ထားပါတယ္။ ဖက္စ္ (Faximile) စက္ဖမ္းမိလို႔ ေထာင္ခ်ခံရၿပီး ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ေကာင္စစ္၀န္ မစၥတာလီယိုနီကိုးလ္ ေထာင္တြင္း ေသဆံုးခဲ့ရတဲ့ကိစၥဟာလည္း ျမန္မာ ႏိုင္ငံသမိုင္းမွာ ထူးထူးျခားျခား ရွိခဲ့ပါ တယ္။ တခါ သိပ္မၾကာေသးခင္ကပဲ အင္တာနက္ေပၚကေန အခမဲ့နီးပါး ေစ်းခ်ဳိစြာ သံုးစြဲေျပာဆိုလို႔ရတဲ့ VOIP ဖုန္းစနစ္ေတြကို ပိတ္ပင္ေၾကာင္း ဆက္သြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနက အမိန္႔ထုတ္ျပန္ခဲ့ျပန္ပါတယ္။ အေၾကာင္းျပခ်က္ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ ဖုန္းဆက္သြယ္ခေတြကေန ရတဲ့ ၀င္ေငြေလွ်ာ့လို႔ ျဖစ္ပါသတဲ့။ အခု လႊတ္ ေတာ္တက္ေနတဲ့ အမတ္တဦးရဲ႔ အင္တာဗ်ဴးကို ဖတ္ရေတာ့လည္း ေနျပည္ေတာ္သူတို႔ တည္းခိုရာအေဆာင္မွာ ကြန္ျပဴ တာေတာ့ ထားေပး တယ္။ အင္တာနက္ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ မရွိဘဲ ေနထိုင္ေနၾကရတယ္ဆိုတာ ေမးျမန္းခန္းတခုမွာ ဖတ္ခဲ့ရတယ္။ အင္တာနက္ျမန္ႏႈန္းကလည္း ေႏွးလြန္းေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အင္တာနက္ကို "အင္တာပ်က္"လို႔ ေတာင္ ေခၚဆိုေနၾကပါၿပီ။ စစ္အစိုးရေႂကြးေၾကာ္ထားခဲ့သလို ေခတ္မွီဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ႀကီးဆီကို အင္တာနက္ ေတြ၊ ေခတ္မွီဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာေတြ မရွိဘဲ ဘယ္လိုသြားၾကမွာလည္း ဆိုတာ စဥ္းစား စရာပါ။

၂။ အီး-အစိုးရ
တကယ္က အရင္ေခတ္က "အ" သံုးလံုး (အေရး၊ အဖတ္၊ အတြက္) ဆိုတာ မတတ္ရင္မျဖစ္သလို၊ ဒီဖက္ေခတ္ မွာက အင္တာနက္မတတ္ရင္ လူရာမ၀င္၊ စာမတတ္တဲ့ေခတ္ကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ တကယ္ေတာ့ သတင္း (Information)၊ အခ်က္အလက္ ေဒတာ (Data)၊ သုတ (Knowledge) နဲ႔ ဉာဏ္ပညာ (Wisdom) တို႔ဟာ အဆက္အစပ္ရွိေနၾကပါတယ္။ သတင္းေတြကို သုေတသနျပဳၿပီးမွ၊ စနစ္တက် စုေဆာင္းၿပီးမွ ေဒတာ (data) ေတြ ရလာပါတယ္။ သုတ (knowledge) ကို သတင္းအခ်က္အလက္ေတြေပၚကေန အေျခခံတည္ေဆာက္ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီသုတ (Knowledge) ေတြကို အသံုးခ်ႏိုင္ မွသာ (wisdom) ဉာဏ္ပညာ ဆိုတာ ျဖစ္ေပၚလာ ပါတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ လူသားမ်ဳိးႏြယ္တရပ္လံုးကို တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳး ေစဖို႔ ဒီလိုဉာဏ္ပညာေတြ အသံုးခ် ၾကရတာပါ။

သတင္းေတြ၊ ေဒတာေတြကို အခုလို နည္းပညာေခတ္ႀကီးမွာ အလြယ္တကူ လႊဲေျပာင္းေပးႏိုင္ပါတယ္။ သုတကို တည္ ေဆာက္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကိုလည္း အသိသုတျပည့္စံုတဲ့ လူမႈအဖြဲ႔အစည္း (knowledge society) အျဖစ္ ေျပာင္းႏိုင္ပါတယ္။

သတင္းေတြကို တနည္းေျပာရင္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြအျဖစ္လည္း အသံုးခ်ႏိုင္ပါေသးတယ္။ ကမၻာလႊမ္း ပတ္ဆက္သြယ္ေနတဲ့ ေခတ္ႀကီးမွာ သတင္းေနာက္က်ရင္ စီးပြားေရးအရ နစ္နာစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါေသးတယ္။ ထုတ္လုပ္ရာ၊ သိုေလွာင္ရာ၊ ဖလွယ္ရာ၊ ျဖန္႔ျဖဴးရာ၊ တဆင့္ ကုန္ဆက္လက္ထုတ္လုပ္ရာ (processing)၊ ထိန္းခ်ဳပ္ရာ ကိစၥေတြမွာ သတင္းေတြက အေရးပါလွပါတယ္။ ကုန္ထုတ္အင္အားစုမွာေတာင္ လူေတြလုပ္အားသာမက၊ သတင္း လုပ္အား (information power/ intellectual power) ပါ အေရးပါလာပါၿပီ။

ဒီအေနအထားမွာ အစိုးရေတြက ေခတ္မွီ သတင္းနည္းပညာေတြကို အသံုးခ်ၿပီး အီး-အစိုးရ (e-government) တနည္း (electronic government) စနစ္ ထူေထာင္ဖို႔ ေျပာဆိုလာၾကတာ ၾကာပါၿပီ။ ဆယ္စုႏွစ္တခုမက ရွိပါ ေတာ့မယ္။ အီး-အစိုးရ ဆိုတာက ေခတ္မီသတင္းနည္း ပညာေတြ သံုးၿပီး အစိုးရရဲ႔ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းေတြကို ထက္ျမက္ထိေရာက္လာ ေစဖို႔၊ ပိုမိုျမန္ဆန္လာေစဖို႔ ရည္ရြယ္တာပါ။ ဒီလို e-government စနစ္ကို တနည္း ဒစ္ဂ်စ္တယ္အစိုးရ၊ အြန္လိုင္း အစိုးရ၊ ဆက္သြယ္ထားတဲ့ အစိုးရ (connected government) လို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ အစိုးရနဲ႔ ႏိုင္ငံသား ေတြအၾကား (G2C)၊ အစိုးရနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း၊ ကုမၸဏီေတြအၾကား (G2B)၊ အစိုးရ-အစိုးရအခ်င္းခ်င္းအၾကား (G2G)၊ အစိုးရနဲ႔ အိမ္ေထာင္စုေတြအၾကား (G2H) ဒစ္ဂ်စ္တယ္နည္းစနစ္နဲ႔ အျပန္အလွန္ ဆက္သြယ္ႏိုင္ေအာင္ (digital interaction) တည္ေဆာက္ထား တဲ့ စနစ္မ်ဳိးပါ။ ဒီအခါမွာ အစိုးရရံုးေတြကလည္း ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာေတြသံုးၿပီး ပိုမို တိုးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မယ္။ အစိုးရဌာန အခ်င္းခ်င္းအၾကားမွာလည္း ဆက္သြယ္-ထိန္းခ်ဳပ္-လုပ္ကိုင္မႈ ပိုမိုလွ်င္ျမန္ လာမယ္။ ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ပိုအားေကာင္းလာမယ္။ လူထုေတြ (မဲဆႏၵရွင္ေတြ) ဖက္ကလည္း ပါ၀င္ေဆာင္ ရြက္မႈ ပိုမို အားေကာင္းလာမယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ေတြ (governance) ကလည္း ပိုမိုတိုးတက္ေကာင္းမြန္လာဖို႔ ရွိပါတယ္။ ျမန္မာစစ္ အစိုးရ ကိုယ္၌ကလည္း e-government ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာ ၾကာပါေပါ့လား။

၃။ (စာေတြ႔) ျမန္မာ အီး-အစိုးရ စီမံကိန္း
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ကတည္းကစၿပီး ICT လုပ္ငန္းေတြအတြက္ အစမ္းပ်ဳိးစီမံကိန္း ၇-ခုနဲ႔စမယ္။ အီး-အစိုးရလုပ္ငန္း ေတြ စတင္ေတာ့မယ္ဆိုၿပီး လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အခုဆိုရင္ ၇ ႏွစ္ သက္တမ္း ေက်ာ္လာပါၿပီ။ အစမ္းပ်ဳိး စီမံကိန္း ၇-ခု က ဒီကိစၥေတြပါ။

Myanmar e-Government projects
၁။ စမတ္ကဒ္ Smart Card : ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနအတြက္ ကဒ္ ၂, ၀၀၀၊ ဇြန္ ၂၀၀၂။
၂။ စမတ္ေက်ာင္းမ်ား Smart Schools : အထက္တန္း ၃ ေက်ာင္း တပ္ဆင္ၿပီး။ ၾသဂုတ္ ၂၀၀၂။
၃။ အီး-ပတ္စ္ပို႔တ္ e-Passport : ၅,၀၀၀ ေအာက္တိုဘာ ၂၀၀၂။
၄။ အီး-ဗီဇာ e-Visa : ၂၀၀၂ အကုန္တြင္ စတင္မည္ဟု ဆို။
၅။ TEDI (Trade Electronic Data Interchange) ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ ေဒတာဖလွယ္မႈ : လုပ္ေဆာင္ဆဲ
၆။ အစိုးရ၏ အီး- ၀ယ္ယူစုေဆာင္းမႈ e-Procurement : လုပ္ေဆာင္ဆဲ
၇။ လက္မွတ္မ်ား ထုတ္ေပးေရး အာဏာပိုင္အဖြဲ႔ Certification Authority : လုပ္ေဆာင္ဆဲ

ေျပာရမယ္ဆိုရင္ စကႍာပူမွာ က်င္းပတဲ့ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံေတြအတြင္း အီး-အာဆီယံ သေဘာတူညီခ်က္ (e-ASEAN Framework Agreement) ကို သေဘာတူညီ လက္မွတ္ေရးထိုး လာၿပီးကတည္း က ျမန္မာအစိုးရမွာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ တာ၀န္ရွိလာပါတယ္။ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြအတြင္း အေျခခံအေဆာက္အဦ ေတြ တည္ေဆာက္လုပ္ကိုင္ဖို႔လည္း အကူအညီေတြ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြ အတြင္း ဆက္သြယ္ေရးကြာဟ ခ်က္ေတြ မရွိရေလေအာင္၊ ေဒသတြင္း ႏိုင္ငံေတြက လူထုေတြအခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္မႈေကာင္းရေလေအာင္ ရည္ရြယ္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာပါ။ ၁၉၉၆ ကတည္းက တည္ေထာင္ထားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကြန္ျပဴတာနည္းပညာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေကာင္စီ ေအာက္မွာ e-National Task Force (အမ်ဳိးသားအဆင့္ လုပ္ငန္းအဖြဲ႔) ဆိုၿပီး တာ၀န္ေပး လုပ္ကိုင္ေစခဲ့တယ္။ ဒီ ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ေကာင္စီမွာ အဓိက တာ၀န္ရွိတာက စစ္အစိုးရရဲ႔ အတြင္းေရးမွူး (၁)- အခု ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း သီဟသူရ တင္ေအာင္ျမင့္ဦးေပါ့။ အဲဒီက ခ်မွတ္တဲ့ အစီအစဥ္ေတြကို ဆက္သြယ္ေရး၊ စာတိုက္နဲ႔ ေၾကနန္း၀န္ႀကီးက အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရတယ္။ အခုလက္ရွိ ၀န္ႀကီးက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းသိန္းေဇာ္ပါ။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ ကိုရီးယားအစိုးရဆီက ေခ်းေငြ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၂। ၅ သန္း ရခဲ့ၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၀န္ႀကီးဌာနေတြကို ကြန္ျပဴတာစနစ္တပ္ဆင္ဖို႔၊ အဆင့္ျမင့္ ဆက္သြယ္ေရးကြန္ရက္စနစ္ (high speed internet) တပ္ဆင္ဖို႔ ေဒ၀ူးအင္တာ ေနရွင္နယ္ ကုမၸဏီကို ကန္ထရိုက္ ျပန္ငွားခဲ့တယ္။

အဲသည္မွာ ျမန္မာ အီး-အစိုးရအတြက္ ရည္မွန္းထားခ်က္ေတြကလည္း ျမင့္ပါေပ့။ အဆင့္ (၁) ၂၀၀၆-၂၀၁၀ မွာ အာဆီယံ အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံေတြရဲ႔ ပ်မ္းမွ်အဆင့္အတန္းကို လိုက္မီရမယ္ ဆိုပါတယ္။ အဆင့္ (၂) ၂၀၁၁-၂၀၁၅ မွာေတာ့ အာဆီယံေရွ႔ ေျပးတိုးတက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ရင္ေပါင္တန္းႏိုင္ရပါမယ္တဲ့။ [အခုဆိုရင္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ေရာက္ေနၿပီဆိုေတာ့ အခု ဘယ္ အဆင့္မွာ ေရာက္ေနတယ္ဆိုတာ ျမန္မာျပည္သူေတြ သိေလာက္ပါတယ္။] အဆင့္ (၃) ၂၀၁၆-၂၀၂၀ မွာေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ မိုဒယ္ထုတ္ၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အဆင့္နိမ့္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကိုေတာင္ ကိုယ္က ဦးေဆာင္မႈေပးေတာ့မယ္ ဆိုပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ျမန္မာ အီး-အစိုးရအဆင့္က ခါခ်ဥ္ေကာင္မာန္ႀကီးလို႔ ေတာင္ႀကီးကို ၿဖိဳမယ္ၾကံ၊ အားက မသန္ဘဲ ရွိေနပါေသးတယ္။ UN eGovernment Readiness Index (အီး-အစိုးရအတြက္ အဆင္သင့္ ျဖစ္မႈအေနအထား) မွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံ ၁၉၁ ခုမွာ ၂၀၀၄ စာရင္းအရ ျမန္မာအစိုးရရဲ႔ အီး-အစိုးရ အဆင္သင့္ျဖစ္မႈ အဆင့္ေနရာက ၁၂၃ မွာပဲ ရွိေန ေသးတယ္။ ၀က္ဘ္ညႊန္းကိန္း (Web index) မွာလည္း ႏိုင္ငံ ၁၉၁ ႏိုင္ငံ အနက္က အဆင့္ ၁၀၀ မွာ၊ တယ္လီကြန္ျမဴနီ ေကးရွင္း အဆင့္ (Telecommunication index) မွာေတာ့ ႏိုင္ငံ ၁၉၁ ခုမွာ အဆင့္ ၁၈၂ နဲ႔ ေနာက္ဆံုးက လိုက္ေနပါ တယ္။

Korea Information Strategy Development Institute (KISDI) က ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရ ဌာနေတြမွာ စစ္တမ္းတခု ေကာက္ယူခဲ့ပါေသးတယ္။ အစိုးရဌာနေတြမွာ သတင္းကြန္ရက္စနစ္တခုခုနဲ႔ ခ်ိတ္ ဆက္ထားမႈက ၄၆% ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအထဲက ၁၁% ကပဲ အြန္လိုင္းကတဆင့္ လူထုေတြကို ၀န္ေဆာင္မႈေပးေနေသး တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ အြန္လိုင္းကေန ျပည္သူလူထုက ေဆာင္ရြက္ ႏိုင္တာက အနည္းအက်ဥ္းမွ်ပဲ ရွိေန ေသးတဲ့သေဘာပါ။ အခု ျပည္ပထြက္ဖို႔ အြန္လိုင္းကေန D-Form တင္ႏိုင္ တာကိုပဲ တကယ့္ေအာင္ျမင္မႈႀကီးလို ေျပာေနရ တဲ့ အေနအထားပါ။ ဘဏ္အခ်င္းခ်င္း စာရင္းရွင္းတဲ့ အြန္လိုင္း စနစ္မရွိ၊ အလိုအေလ်ာက္ ေငြထုတ္စက္ (ATM) မရွိေသး တဲ့ႏိုင္ငံပါ။ အစိုးရ ၀န္ႀကီးဌာန ၀က္ဘ္စာမ်က္ႏွာ ေတြသြားၾကည့္ရင္လည္း ေသေနတဲ့လင့္ခ္ (link) ကေသ၊ အလုပ္ မလုပ္ တဲ့ စာမ်က္ႏွာက မလုပ္၊ ရွိေနရင္ လည္း သတင္းေတြကလည္း ႏွစ္ေဆြးေတြ၊ ဘာမွ အားကိုးလို႔ မရသေလာက္ရွိပါတယ္။ အစိုးရရဲ႔ စာရင္အင္းဌာန (CSO) ၀က္ဘ္ဆိုဒ္သြားၾကည့္ေတာ့လည္း ရႏိုင္တဲ့ အခ်က္အလက္က နည္းနည္းေလးပါ။ ဒါ ေတာင္မွ တခ်ဳိ႔ သတင္းစာေတြမွာ အစိုးရက e-procurement အြန္လိုင္းက ၀ယ္ယူတဲ့စနစ္၊ အြန္လိုင္းက ေရာင္းခ်တဲ့စနစ္ ေတြရွိေတာ့မယ္ ဆိုတာမ်ဳိး မစားရ၀ခမန္း ေျပာဆိုေနတာ ၾကားရပါေသးတယ္။

ဆိုပါစို႔။ က်ေနာ္က ျမန္မာျပည္က ဥပေဒတခု မသိဘူး။ အင္တာနက္ေပၚမွာ ရွာေဖြၾကည့္ႏိုင္တဲ့ အေန အထားမရွိပါဘူး။ အခြန္ ဘယ္လိုေဆာင္ရမယ္ မသိဘူး။ အြန္လိုင္းကတဆင့္ အခြန္ေဆာင္ဖို႔ အသာထားဦး၊ အခြန္ဘယ္လိုေဆာင္ရမယ္ ဆိုတဲ့ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတာင္ အင္တာနက္မွာ မရွိပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာက အခု တမ်ဳိး၊ ေတာ္ၾကာတမ်ဳိး ႏႈတ္မိန္႔ေတြနဲ႔ အလုပ္ လုပ္ေနေတာ့ ဘာကိုမွအားကိုးအားထားမရေတာ့တဲ့ အေန အထား ျဖစ္လာပါတယ္။ ျမန္မာေတြအားလံုးသံုးဖို႔ ယူနီကုဒ္ စံက်ေဖာင့္ ရွိပါၿပီလား။ တခ်ဳိ႔က ေဇာ္ဂ်ီ၊ တခ်ဳိ႔က My Myanmar -3၊ တခ်ဳိ႔က ျမန္မာယူနီကုဒ္॥ စသျဖင့္ ျငင္းေနၾက တာေတြ ၾကား ၾကရပါလိမ့္ဦးမယ္။ (ဒါေပမယ့္ ၇ ႏွစ္ၾကာၿပီးမွ၊ ေဒၚလာ ၁၂ သန္းေက်ာ္သံုးၿပီးမွ ျမန္မာ ပတ္စ္ပို႔ေတြ အခုလို နည္းနည္းေလး သပ္သပ္ယပ္ယပ္ထြက္လာတာေတာ့ အမွတ္ေပးဖို႔ ရွိပါတယ္။)

ျမန္မာကြန္ျပဴတာ ဖက္ဒေရးရွင္း (MCF) ရဲ႔ ေလ့လာခ်က္တခုအရ အစိုးရ၀န္ထမ္းေတြက ကြန္ျပဴတာ အသိသုတ အေတာ္ နည္းေနေသးတာ ေတြ႔ရတယ္။ ကြန္ျပဴတာ စာတတ္မႈႏႈန္း နိမ့္တယ္ေတာင္ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အစိုးရ၀န္ထမ္း ၁၀၀ မွာ ပီစီ ကြန္ျပဴတာ PC Computer သံုးသူက ၁. ၃% ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ အင္တာနက္ ခ်ိတ္ဆက္ထားႏိုင္တာက ၀.၀၆% ပဲ ရွိပါ ေသးတယ္။ အီး-ေမးလ္သံုးႏိုင္တာက ၀.၀၃% ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ (၂၀၀၄ ေလ့လာခ်က္)

၄။ ျမန္မာ IT ပညာရွင္ေတြနည္းသလား။
တေလာက ျမန္မာႏိုင္ငံကလာတဲ့ ကြန္ျပဴတာ ပညာရွင္တေယာက္နဲ႔ စကားေျပာျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္က အစိုးရ လုပ္ငန္း ေတြမွာ (office automation) လို႔ေခၚတဲ့ ကြန္ျပဴတာစနစ္ေတြ တပ္ဆင္သံုးဖို႔ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္ ၾကာမယ္၊ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြ ရွိမယ္ဆိုတာ ေဆြးေႏြးမိတာပါ။ က်ေနာ္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရႈေထာင့္ဖက္က ေဆြးေႏြးၿပီး၊ သူကေတာ့ ကြန္ျပဴတာအျမင္ သက္သက္ဖက္က ေျပာတာ။ ဒါေပမယ့္ တူေနသလို ျဖစ္ေနၾက တယ္။

သူေျပာတာက အစိုးရရဲ႔စနစ္ကို ကြန္ျပဴတာေပၚတင္မယ္ဆိုရင္ ဒီဇိုင္းဆြဲဖို႔ဆိုတာ ကြန္ျပဴတာပညာရွင္ အလုပ္ သာမဟုတ္။ အစိုးရဖက္ကလည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ဖို႔လိုတယ္ဆိုတာ သူက ေျပာပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာအထိ လူထုကို အသိေပးမွာလဲ။ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာအထိ ပြင့္လင္း (transparent) ျဖစ္မွာလဲ။ အစိုးရအေနနဲ႔ ျပည္သူ ေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာအထိ ၀န္ေဆာင္မႈေပးဖို႔ ရည္သန္ထားသလား။ Feedback တုံ႔ျပန္မႈေတြရွိလာရင္ အစိုးရက ျပန္ျပင္ဆင္မွာလား။ အစိုးရ ဌာနအခ်င္းခ်င္းကေရာ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာအထိ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ မႈ ျပဳၾကမွာလဲ။ သူ႔၀န္ႀကီးဌာန-ငါ့ ၀န္ႀကီးဌာန စားကြက္ေတြတံတိုင္းကာေနၾကမွာလား။ အစိုးရဌာနအခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္း ဆက္ဆံမႈ (intraoperaility framework) အတြက္ မူ၀ါဒေတြ၊ လမ္းညႊန္ေတြ၊ ေဒတာေတြ အလြယ္တကူ ျဖစ္ေအာင္ ျပင္ ဆင္ထားတာေတြ (data simplification)၊ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျပင္ဆင္မႈ (Harmonization)၊ စံခ် သတ္မွတ္ျပဳျပင္မႈေတြ (standardization) ေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ အစိုးရဖက္က ဒါေတြလုပ္ၿပီး က်န္တဲ့ ကြန္ျပဴတာပညာရွင္ကမွ ဒီဇိုင္းဆြဲၾကရမွာပါ။

သူေျပာတာေတြ က်ေနာ္နားေထာင္ရင္း က်ေနာ္တို႔က 386 ကြန္ျပဴတာအေဟာင္းကို Windows 7 စနစ္အသစ္ တင္ခ်င္ သလို ေနတာလားလို႔ ေတြးမိပါတယ္။ သူ႔စနစ္က သိပ္အပိတ္ဆန္၊ သိပ္မာေတာင့္ေနတယ္။ စနစ္ အသစ္တင္ဖို႔ဆိုရင္ အမ်ားႀကီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရဖို႔ ရွိေနတယ္လို႔ ျမင္မိတယ္။

ကြန္ျပဴတာပညာရွင္ေတြက ျမန္မာျပည္မွာ မနည္းပါဘူး။ ျမန္မာကြန္ျပဴတာ ဖက္ဒေရးရွင္းရဲ႔ ေလ့လာထား ခ်က္အရ အဆင့္ ျမင့္ ကြန္ျပဴတာပညာရွင္ ၁,၀၀၀ ေက်ာ္နဲ႔ ၀ါႏု ပညာရွင္ ၈,၀၀၀ ေက်ာ္ ရွိေနေသးတယ္။ ၂၀၂၅ ခုႏွစ္က်ရင္ ေဆာ့၀ဲယား ေရးႏိုင္တဲ့ ပညာရွင္ ၂၅,၀၀၀ ေလာက္ ျဖစ္လာဖို႔လည္း ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ ေတြက အစိုးရရဲ႔ ေထာက္ပံ့အားေပးမႈကို မရႏိုင္ၾကဘူး။ ကိုယ့္ပညာတိုးခ်င္ရင္၊ ကိုယ့္ဘာသာ သုေတသန လုပ္ငန္းေတြ စခ်င္ရင္ ေငြမလိုက္ႏိုင္ျဖစ္ၾကရတယ္။ ေနာက္ဆံုးစကၤာပူလို တိုးတက္ၿပီးႏိုင္ငံေတြကို ေျပာင္း ေရႊ႔အေျခခ်ဖို႔သာ ျဖစ္လာေစေတာ့တယ္။ ကြန္ျပဴတာပညာရွင္ေတြ လည္း သမင္ေမြးလိုက္၊ က်ားစားလိုက္ ျဖစ္ကုန္ေတာ့တယ္။

၅။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကာလက လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ အစည္းအေ၀းေတြ က်င္းပေတာ့ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔၀င္ ေတြေရွ႔မွာ ကြန္ျပဴတာကိုယ္စီနဲ႔ အစည္းအေ၀းထိုင္ေနတာကို ဓာတ္ပံုထဲမွာ ျမင္ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ေကာ္မရွင္ ေၾကညာခ်က္ေတြထြက္လာေတာ့ မဲေပးသူက ၁၀၄% ျဖစ္လိုျဖစ္၊ ၁၀၀% အျပည့္ ျဖစ္လိုျဖစ္၊ အႀကိမ္ႀကိမ္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာလိုက္၊ ျပန္ျပင္လိုက္ လုပ္ေနၾကတာ ဒီကြန္ျပဴတာ ေတြမွ တကယ္အသံုးခ် တြက္ခ်က္ရဲ႔လားဆိုတာ ေမးခြန္းထုတ္စရာပါ။ အဲဒါအျပင္ ေရြးေကာက္ပြဲကာလက အခ်က္အလက္ေတြကို အားကိုးရွာေဖြခ်င္ရင္ အစိုးရေကာ္မရွင္ က ထုတ္ျပန္တာမဟုတ္တဲ့ ျပင္ပ တသီးပုဂၢလ သုေတသနျပဳ စုေဆာင္းထားသူေတြရဲ႔ ၀က္ဘ္ဆိုက္ဒ္ေတြ၊ ေဒတာေတြ ကိုပဲ အားကိုးခဲ့ရပါတယ္။ အခု တိုင္ ေအာင္လည္း အစိုးရေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ပိုင္ ၀က္ဘ္ဆိုက္ဒ္၊ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာ၊ အခ်က္အလက္ေတြ ရယူႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြ မရွိေသးပါဘူး။

သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ဗီယက္နမ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္က အြန္လိုင္းတက္ၿပီး ျပည္သူေတြနဲ႔ ခ်တ္ရြမ္းမွာ ေျပာတယ္။ တရုတ္ သမၼတက ျပည္သူေတြနဲ႔ အြန္လိုင္းမွာ ေဆြးေႏြးတယ္ဆိုတာမ်ဳိး ၾကားခဲ့ဖူးပါတယ္။ မြန္ဂိုလီးယား ၀န္ႀကီး ခ်ဳပ္ အယ္လ္ဘာေဒါ့ခ်္ကလည္း သူ႔ျပည္သူေတြကို အီး-ေမးထားၾကဖို႔၊ သူ႔ဆီတိုက္ရိုက္ အီး-ေမးလ္ေရးၾကဖို႔ တိုက္တြန္းဖူး ပါတယ္။ "လူတိုင္းဟာ အီး-ေမးလ္တခု ရွိသင့္တယ္။ ဒီအခါ ခြန္အားအာဏာ ရွိလာမယ္" လို႔ သူက ေျပာတာကို ဖတ္ခဲ့ ရဖူးပါတယ္။

ေခတ္မွီဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ႀကီးဆီကို ေခတ္မီသတင္းနည္းပညာေတြ မပါဘဲ၊ အစိုးရကိုယ္တိုင္ ကလည္း ဒီနည္းပညာေတြကို အသံုးမခ်ဘဲ ဘယ္လိုသြားမွာလဲ ဆိုတာ ေမးခြန္းထုတ္စရာ ေကာင္းလွပါတယ္။ e-government ျဖစ္ဖို႔ ဒီလိုလိပ္သြားႏႈန္းနဲ႔ သြားေနရင္ က်န္တဲ့ႏိုင္ငံေတြက ေစာင့္ေနမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႔က သူတို႔ႏႈန္းနဲ႔ ေရွ႔က ေျပးေန ၾကတာပါ။ က်ေနာ္တို႔တေတြလည္း ဘယ္ေတာ့မ်ားမွ အင္တာနက္ကို လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ သံုးႏိုင္တဲ့ဘ၀၊ အီး-ႏိုင္ငံသား ေတြ (e-citizens) ဘ၀ ျဖစ္ၾကရပါလိမ့္ေနာ္...။

ေအာင္သူၿငိမ္း
မတ္လ ၂၀ ရက္၊ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္။

အကိုးအကား
၁။ Unknown author, INFORMATIZATION STATUS IN MYANMAR, avialable online at http://www.dof.or.kr/pdf/Myanmar%5BWD%5D.pdf
၂။ Myanmar prepares for launching egovernment system, Hoovers, August 5, 2003.
eGovernment Resource Center, Australia, avialable online at http://www.egov.vic.gov.au/focus-on-countries/asia/myanmar.html
၃။ Daewoo International signs $12m Myanmar e-government deal. The Korea Herald, 23 May 2005. eGovernment Resource Center, Australia, avialable online at http://www.egov.vic.gov.au/focus-on-countries/asia/myanmar.html
၄။ Myanmar to launch e-procurement system. www.chinaview.cn, 1 April 2004.
၅။ Buy online in Burma. Kablenet, 6 April 2004.
၆။ U Than Htun Aung, Presentation on (Myanmar) Country Report on Internet Governance, 13th Sub-Regional Telecommunication Meeting for CLMV Countries, 4~6 October 2006, avialable online at http://www.itu.int/ITU-D/treg/Events/Seminars/2006/subregional_clmv/docs/2-4-mmr.pdf
၇။ Vawn Himmelsbach, Myanmar e-Government is a Sham, ITBusiness.ca avialable oneline at http://www.itbusiness.ca/it/client/en/home/News.asp?id=4659
၈။ Thein Oo and Myint Myint Than, ‘.mm’ Myanmar, Digital Review of Asia Pacifi c 2009–2010, avialable online at http://www.digital-review.org/uploads/files/pdf/2009-2010/chap-32_myanmar.pdf