ဉာဏ္လႊာေတာ့ ဘုရင့္ေရႊကိုယ့္ေရႊျဖစ္

တ
ေလာက သံခ်ဳိနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ ေရးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကလည္း က်ေနာ့္အဖြားကို ငယ္ငယ္တံုးက ထိမ္းခဲ့ဖူးတဲ့ အေမႏြဲ႔ကို သူတို႔ေနတဲ့ရြာမွာ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္တံုးက သြားေတြ႔စဥ္က တပုိင္းတစ သိရတဲ့ ဇာတ္လမ္းအရ အမွတ္တရ ျဖစ္ေအာင္ ျပန္ေရးတဲ့ သေဘာပါ။

အဲသည့္အခ်ိန္မွာ အေမႏြဲ႔က သူရဲ့ဇာတိျဖစ္တဲ့ အင္းဝနားက ေျမငူဆိုတဲ့ ရြာမွာေနပါတယ္။ အေမႏြဲ႔က ေရွးတံုးက က်ေနာ္ တို႔ မမီွလုိက္တဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ေျပာရင္းက ဇာတ္လမ္းေနာက္တခုကို သြားသတိရလို႔ ေျပာျပပါေသးတယ္။ အဲသည့္ ဇာတ္လမ္း ကလည္း က်ေနာ္တို႔ မိသားစုအတြင္းက ေရွးလူမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ေနပါတယ္။

အေမႏြဲ႔ ကိုယ္တုိင္လည္း အဲသည့္ဇာတ္လမ္းကို မီွခဲ့တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ လူႀကီးမ်ား ပါးစပ္ရာဇဝင္ အေနနဲ႔ ထားခဲ့တာ ကေန တဆင့္ သူလည္းသိခဲ့ရေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကို ျပန္ေျပာျပတာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ့္အဖြားက ေဒၚေအးခင္လို႔ ေခၚပါ တယ္။ ေဒၚေအးခင္ရဲ့ အေဖက ဦးေမာင္ေမာင္လတ္ ျဖစ္ၿပီး အေမကေတာ့ ေဒၚေဒၚမိုးလို႔ ေခၚပါတယ္။ က်ေနာ့္ကို အဲသည့္ ဇာတ္ ေၾကာင္းေျပာျပတဲ့ အခ်ိန္မွာ အေမႏြဲ႔ဟာ အသက္ (၉၅) ႏွစ္ေလာက္ ရိွေနပါၿပီ။

အေမႏြဲ႔က က်ေနာ့္အဖြားကို ထိန္းရင္း ေဒၚေဒၚမိုးတို႔ရဲ့ မႏၱေလးအိမ္မွာ အတူတူေနခဲ့ၾကပါတယ္။ အေမႏြဲ႔ ေျပာျပတဲ့ ဇာတ္လမ္း က ဒီလိုပါ။

က်ေနာ္တို႔ရဲ့ ေဘးႀကီးက "ဘုိးဒုိင္" လို႔ေခၚပါသတဲ့။ သူက ဦးေမာင္ေမာင္လတ္ရဲ့ အေဖ၊ ေဒၚေအးခင္ရဲ့ အဖိုးလည္း ျဖစ္ပါ တယ္။ အဲသည့္ ဘုိးဒုိင္ဟာ ဘုရင့္ေရႊပန္းထိမ္ေတာ္ အမႈထမ္းေတြထဲက တဦးျဖစ္ပါတယ္။ အလြယ္ေျပာရရင္ေတာ့ ေရႊပန္းထိမ္ ဆရာ ပါပဲ။ ေနာက္ေတာ့ ေက်ာက္ဆည္ၿမိဳ႔ဝန္ဆီမွာ စာေရးေတာ္အျဖစ္ အမႈထမ္းရတဲ့ ဝန္စာေရးရဲ့ သမီးျဖစ္သူ "ဖြားကြယ္" (ဖြားဂြယ္ ဟု အသံထြက္) နဲ႔ ဘိုးဒုိင္ဟာ အိမ္ေထာင္က်ပါတယ္။

ဘိုးဒုိင္ ဘုရင့္ေရႊပန္းထိမ္ေတာ္အျဖစ္ အမႈထမ္းရတဲ့ ကာလက အမရပူရနန္းမွာ ပုဂံမင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမႏြဲ႔ ဇာတ္လမ္းအရ ပုဂံမင္းဟာ ထီးနန္းအေရး၊ ႏုိင္ငံ့အေရးကို စိတ္မဝင္စားပါဖူးတဲ့။ ေလာင္းကစားကလည္း အလြန္ ဝါသနာထံုတဲ့ ဘုရင္ျဖစ္ေနပါတယ္။ ပုဂံမင္းဟာ အခ်ိန္ရိွသေရြ႔ ၾကက္တုိက္၊ ခါတိုက္တဲ့ အလုပ္ပဲ လုပ္ေနေလ့ ရိွသတဲ့။ သူ႔လက္ထက္မွာ ႏုိင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးရာေတြ လစ္ဟင္းလို႔လည္း ေနပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာလည္း ဘုရင္ဟာ သူနဲ႔ အလြမ္း သင့္တဲ့၊ သူ႔ကိုေဖာ္လံဖားေနတဲ့ လူမ်ားရဲ့ လက္ထဲမွာ တုိင္းေရးျပည္ရာကို အပ္ထားတဲ့အတြက္ အမရပူရၿမိဳ႔ထဲမွာဆိုလည္း ျဖစ္ခ်င္တုိင္း ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီၾကားထဲ သူ႔လက္ထက္မွာ အဂၤလိပ္ျမန္မာ ဒုတိယစစ္ျဖစ္ၿပီး ေအာက္ျမန္မာ ျပည္ တပုိင္းလံုး အဂၤလိပ္ေအာက္ ေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။

စပ္မိလို႔ တခါတည္း ေျပာရရင္ အဲသည့္အခ်ိန္တံုးက အမရပူရၿမိဳ႔ေတာ္ဝန္ ဘုိင္ဆပ္ဟာ ဘုရင္မ်က္ႏွာသာ အေပးခံရဆံုး ဝန္ထမ္းတဦးလို႔ သိရပါေသးတယ္။ ဘုရင္ကစားလိုတဲ့ ၾကက္တုိက္ပြဲ ခါတုိက္ပြဲေတြကို သူကပဲ အျမဲစီစဥ္ေပးရ တယ္လို႔လဲ ဆိုပါတယ္။ အဲသည့္ ၿမိဳ႔ေတာ္ဝန္ဘုိင္ဆပ္ရဲ့ လက္ေအာက္မွာ ၿမိဳ႔ေတာ္ဝန္စာေရးက ဦးပိန္တဲ့။ ပုဂံမင္းက တခါတရံ ေတာင္ သမန္အင္းကို ျဖတ္ၿပီး ေတာင္သမန္ရြာဖက္မွာ ထန္းေရသြားေသာက္၊ ၾကက္သြားတုိက္ အစရိွသျဖင့္လည္း လုပ္ေလ့ရိွပါ တယ္။ မိုးတြင္းေရတက္တဲ့အခါမွာ ေတာင္သမန္အင္းကို ေလွနဲ႔ျဖတ္ရတာ အခ်ိန္ကုန္ လို႔ဆိုၿပီး ၿမိဳ႔ေတာ္ဝန္ဘုိင္ဆပ္ အမိန္႔ နဲ႔ ဝန္ စာေရး ဦးပိန္က ေတာင္သမန္အင္းကို ျဖတ္ၿပီး တံတားထိုးေပးရပါတယ္။ အဲသည့္အခ်ိန္မွာ လိုအပ္တဲ့ သစ္ေတြ အတြက္ ကိုေတာ့ ဝန္စာေရးဦးပိန္က အင္းဝၿမိဳ႔ေဟာင္းက နန္းေတာ္တုိင္ အေဟာင္းေတြကို ယူလာၿပီး အသံုးျပဳတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ အခုက်ေနာ္တို႔ ျမင္ေနရတဲ့ ေတာင္သမန္အင္းက ဦးပိန္တံတား ဆိုတာ အဲသည့္အခ်ိန္က ေဆာက္ခဲ့တာပါ။ မင္းတုန္းမင္း နန္း ရတာ အဂၤလိပ္ႏွစ္နဲ႔ ၁၈၅၂ ခုႏွစ္ ေလာက္ဆိုေတာ့ ဦးပိန္ တံတားေဆာက္တာဟာ အဲသည့္ႏွစ္ထက္ ေစာ မယ္လို႔ တြက္ႏုိင္ ပါတယ္။

ဘုရင္က အဲသလို ျဖစ္ခ်င္တုိင္းျဖစ္ေနေတာ့ သူရဲ့ညီေတာ္ႏွစ္ပါးျဖစ္တဲ့ မင္းတုန္းမင္းသားနဲ႔ ကေနာင္မင္းသားက တခုခု ေတာ့ လုပ္မွျဖစ္ေတာ့မယ္ဆိုၿပီး ျပင္ဆင္မႈေတြ ရိွလာပါတယ္။ ဒါကိုလည္း ပုဂံမင္းကို ဖားေနတဲ့ အုပ္စုေတြက သတိထားမိ ေတာ့ ညီေတာ္ေတြကို ဖမ္းဖို႔ ဘုရင့္ကို တိုက္တြန္းလာတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ တိုတိုေျပာရရင္ေတာ့ မင္းတုုန္းမင္းသားနဲ႔ ကေနာင္ မင္းသားတို႔ မိသားစုမ်ားကိုပါ ေခၚၿပီး ဧရာဝတီျမစ္ကိုျဖတ္လို႔ ေရႊဘိုအထိ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္ရပါတယ္။

ဒီၾကားထဲမွာေတာ့ အမရပူရၿမိဳ႔ေတာ္ဝန္ ဘုိင္ဆပ္လည္း ကံမေကာင္းပါဖူး။ ကံမေကာင္းဖူး ဆိုတာက သူပုန္ထမဲ့ မင္းတုန္း မင္းသား အုပ္စုနဲ႔သြားေပါင္းလို႔ မဟုတ္ပါ။ ဘုိင္ဆပ္ကလည္း ေနာက္ဆံုး ဘယ္ေလာက္အထိ အာဏာပါဝါ ရူးလာသလဲ ဆိုေတာ့ ဘုရင္ေတြမွ သံုးရတဲ့ ေျခေျခာက္ေခ်ာင္းပါ ေရႊသလြန္ကို အိမ္မွာသံုးတဲ့ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ ပေဒသရာဇ္ ေတြ လက္ထက္က ဘုရင္ကဘယ္ေလာက္ပဲ ေျမႇာက္စားေျမႇာက္စား အလြန္ဆံုး ေျခေလးေခ်ာင္းသာ ပါတဲ့ သလြန္အထိပဲ အသံုးျပဳဖို႔ ေျမႇာက္စားပါတယ္။ သည့္ထက္မပိုပါဖူး။ ပထမေတာ့ ဘုရင္ကလည္း ဘုိင္ဆပ္ တေယာက္ အဲသေလာက္ ျဖစ္ ေနတယ္လို႔ မထင္ဖူးတဲ့။ သို႔ေသာ္ ဘုိင္ဆပ္ကို မႀကိဳက္တဲ့ ျဖဳတ္ခ်င္ေနတဲ့ အုပ္စုေတြက ဝိုင္းတုိင္ေတာ့ ၿမိဳ႔ဝန္ဘုိင္ဆပ္ တေယာက္ သူ႔အိမ္ မွာ ေျခေျခာက္ေခ်ာင္း သလြန္ႀကီးနဲ႔ ပက္ပင္းမိလို႔ ေသဒဏ္ေပး ခံလိုက္ရပါတယ္။ ဘုရင္ကိုေတာင္ သင္းက ၿပိဳင္လာတယ္ ဆိုတဲ့ အမႈေၾကာင့္ပါ။ တံတား အေဆာက္ေကာင္းတဲ့ ဝန္စာေရး ဦးပိန္လည္း ေသဒဏ္ေပးခံရတဲ့ အထဲ အဆစ္ပါသြားတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။

ေနာက္ေတာ့ မင္းတုန္းမင္းသားနဲ႔ ကေနာင္မင္းသားတို႔ လက္နက္လူသူစုၿပီး အမရပူရထီးနန္းကို လုပ္ႀကံပါတယ္။ နန္းသိမ္း တယ္ ဆိုေပမဲ့ တုိက္ပြဲႀကီးငယ္ေတြ မျဖစ္လုိက္ပါဖူးတဲ့။ အခုေခတ္စကားနဲ႔ ေျပာရရင္ မင္းတုန္းမင္းသားရဲ့ ကြန္မင္ဒို (၇ဝ) ေလာက္က အလစ္အငုိက္မွာ နန္းေတာ္အထိဝင္ၿပီး ပုဂံမင္းကို ျဖဳတ္ခ်လုိက္တာပါ။ ရိွေနတဲ့ ဘုရင့္မွဴးႀကီးမတ္ရာေတြ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေတြ၊ ရဲမက္စစ္သား ေတြကလည္း ဘုရင္ကို စိတ္ကုန္ေနေတာ့ ဘယ္သူကမွ သူ႔အတြက္ အသက္အေသခံၿပီး ျပန္မတုိက္လို႔ အဲသေလာက္ လြယ္ကူသြားတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲသည့္ေခတ္ရဲ့ ကတၱီပါ နန္းတြင္း အေရးေတာ္ပံုလို႔ တင္စားရင္ ရ မလားပဲ။

အဂၤလိပ္သကၠရာဇ္ ၁၈၅၂ မွာ မင္းတုန္းမင္းသား ဘုရင္ျဖစ္လာပါတယ္။ သူ႔အကို ပုဂံမင္းကို မသတ္ပဲ နန္းေတာ္ဝင္းထဲမွာ အိမ္ႀကီးအိမ္ေကာင္းနဲ႔ ထားၿပီးေစာင့္ေရွာက္တယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။ အဲသည့္ကာလမ်ားမွာ နန္းေတာ္ဟာ မႏၱေလးကို မေျပာင္း ရေသးပါဖူး။ အမရပူရမွာပဲ ရိွပါေသးတယ္။

ဒီအခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ့ ေဘးႀကီး ဘိုးဒုိင္ရဲ့ အခန္းက႑ေရာက္လာပါၿပီ။ မင္းတုန္းမင္း နန္းတက္ေတာ့ သူတို႔ နန္းတြင္းရဲ့ ေရွးထံုးတမ္းအရ၊ သူတို႔နန္းတြင္း ကြန္စတီက်ဴးရွင္းအရ အိမ္နိမ့္စံ မင္းသားဘဝက ယူထားတဲ့ မိန္းမကို ေတာင္ညာစံ မိဖုရား တင္ေျမႇာက္လို႔ မရဖူးျဖစ္ေနပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အဲသည့္ မိန္းမက ငါးစိမ္းသယ္မ မ်ဳိးရိုးကေန ဆင္းသက္လာတာ မို႔လို႔ပါတဲ့။ မင္းမ်ဳိးမင္းေသြးထဲမွာ ငါးစိမ္းသယ္ေသြး ေႏွာေနတဲ့အတြက္ ေတာင္ညာစံေဒဝီ ေျမႇာက္ မရဖူးေပါ့ေလ။ အဂၤလိပ္ လိုေတာ့ purple blood အစစ္မဟုတ္လို႔ ထင္ပါရဲ့။ ငါးစိမ္းသယ္မဆိုတာ နန္းမေတာ္မယ္ႏုကို ရည္ၫႊန္းေျပာတာပါ။ မင္းတုန္း မင္းရဲ့ အိမ္နိမ့္စံဘဝက လက္ထပ္ထားတဲ့ မိန္းမ (စုဖုရားလတ္၊ စုဖရာႀကီးတို႔မိခင္) က နန္းမေတာ္မယ္ႏုရဲ့ သမီး ျဖစ္ေနတာ ကိုး။

ဒါနဲ႔ ဖေအတူမေအကြဲ အမျဖစ္သူ စႀကၤာေဒဝီကို ေတာင္ညာစံ ေျမႇာက္လုိက္ရပါတယ္။ စႀကၤာေဒဝီမိဖုရားဟာ သူတို႔ေခတ္ သူတို႔ အခါက ပညာေကာင္းေကာင္းတတ္တဲ့ နန္းေတာ္ေရးရာကိုလည္း ကၽြမ္းက်င္တဲ့ အမ်ဳိးသမီးလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ငယ္ေပါင္းျဖစ္တဲ့ ဇနီးကိုလည္း ႏွစ္သိမ့္တဲ့ အေနနဲ႔ ဆင္ျဖဴေလးတေကာင္ မင္းတုန္းမင္းက ေပးသနားၿပီး ဆင္ျဖဴမရွင္ဆိုတဲ့ ဘြဲ႔ကို အပ္ႏွင္းလုိက္ ပါတယ္။ အဲသည္ေတာ့ အဆိုပါဆင္ျဖဴေလး လည္ပင္းမွာဆြဲဖို႔ ေရႊခေလာက္ေလး တခု လုပ္ဖို႔အတြက္ လည္း ေရႊတုိက္ေတာ္ကေန ေရႊတပိႆာ ခ်ီးျမႇင့္ပါတယ္။ ပညာလည္း မတတ္၊ ငါးစိမ္းသည္မသမီး လည္း ျဖစ္ေတာ့ ဆင္ျဖဴ မရွင္ဆိုတဲ့ ဘြဲ႔နဲ႔ပဲ တင္းတိမ္လုိက္ရပါတယ္။

သူတို႔ေခတ္တံုးကလည္း ကြန္စတီက်ဴးရွင္းနဲ႔ ကုိင္ေပါက္ရင္ ဘုရင္ေတာင္ လြန္ဆန္လို႔မရခဲ့ပါဖူး။ တဖက္မွာလည္း နန္းမေတာ္ မယ္ႏု သမီးဆိုေတာ့ သူ႔အေမဆိုးခဲ့တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နန္းေတာ္ထဲက မွဴးႀကီးမတ္ရာေတြက မုန္းေနဟန္ လည္း ရိွပါ တယ္။

ပထမဆံုး ဘုရင့္ေရႊပန္းထိမ္ေတာ္ တဦးက အဲသည့္ေရႊတပိႆာနဲ႔ ေရႊခေလာက္ေလး လုပ္ၿပီး ဆင္ျဖဴေလးလည္ပင္းမွာ ဆြဲေပး လုိက္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ဆင္ကေလး လမ္းေလွ်ာက္တဲ့ အခါမွာ ေခါင္းေလာင္းက အသံမလြင္ဘဲ ဘတ္သလတ္ လတ္ ျဖစ္ေန ပါသတဲ့။ ဒါနဲ႔ စိတ္တုိင္းမက်လို႔ ေနာက္ထပ္ ဘုရင့္ပန္းထိမ္ေတာ္ တဦးကို ျပန္ျပင္ခုိင္းပါတယ္။ အဲသည့္ ပန္းထိမ္ေတာ္ကေတာ့ က်ေနာ့္တို႔ရဲ့ ေဘးႀကီး ဘုိးဒုိင္ပါ။

ပန္းထိမ္ဆရာပီပီ ဘိုးဒိုင္က ခ်က္ျခင္းရိပ္မိပါသတဲ့။ အရင္ ပန္းထိမ္ဆရာက ေရႊတပိသာလံုးကို တေရြးစိမွ အပြန္းမခံဘဲ လုပ္ ေပးလုိက္တဲ့အတြက္ ေခါင္းေလာင္းဟာ လိုအပ္တဲ့ မာဆင့္ မရိွလို႔ အသံမလြင္တာ ဆိုတာကို သိလိုက္ပါတယ္။ အဲတာေၾကာင့္ ဘိုးဒုိင္က သူျပန္ျပင္တဲ့ အခါမွာ ေခါင္းေလာင္းေလးက ေရႊငါးဆယ္သားကို ႏႈတ္လုိက္ၿပီး ေၾကးငါးဆယ္သား ျပန္ေရာၿပီးမွ လုပ္ပါတယ္။ အဲသည့္အခါက်မွ ေခါင္းေလာင္းေလးဟာ အသံလြင္လာသလို ေရႊအေရာင္လည္း မမိွန္ဘဲ ရိွပါသတဲ့။ အရင္ ပန္းထိမ္ဆရာက ဘုရင့္ေရႊဆိုေတာ့ ႏုတ္ၿပီး ယူမထားရဲဖူး။ သိသြားလို႔ကေတာ့ ေခါင္းျပတ္မွာ မဟုတ္ လား။ ဒါေပမဲ့ ဆင္ျဖဴ မရွင္ကေတာ့ ဘိုးဒုိင္တို႔မ်ား လက္ရာလည္းေကာင္း ခုိင္းတဲ့အတုိင္းလည္း လုပ္ႏုိင္တယ္ဆိုၿပီး ခ်ီးမြမ္း သတဲ့။

ဒါနဲ႔က်ေနာ္က အေမႏြဲ႔ကို ေမးပါတယ္။ ဘုိးဒုိင္က အဲသည့္ ေရႊငါးဆယ္သားကို ဆင္ျဖဴမရွင္ကို ျပန္ေပးသလားလို႔။ အေမႏြဲ႔ ေျပာ တာကေတာ့ ဘုိးဒိုင္က အဲသည့္ေရႊငါးဆယ္သားကို ႏႈတ္ယူထားလုိက္ေပမဲ့ သိမ္းထားတယ္တဲ့။ မလိုတဲ့သူ တေယာက္ေယာက္ က ၾကားထဲကေန ဂံုးေခ်ာရင္ အသင့္ျပန္ေပး ႏုိင္ေအာင္ေပါ့။ ဘုရင္ေတြ ေခတ္ကလည္း ဂံုးေခ်ာ ဂံုးတုိက္တဲ့ အလုပ္က နန္း တြင္းမွာ က႑တခုအေနနဲ႔ ရိွေနေလေတာ့ အေတာ္ေလး သတိထားရတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ေနာက္ေမ့သေလာက္ ရိွေတာ့ လည္း ကိုယ္သံုးမွာေပါ့ကြယ္လို႔ အေမႏြဲ႔က ထင္ေၾကးေပးပါတယ္။

ဒီဇာတ္လမ္းက အေမႏြဲ႔ မေမြးခင္က ျဖစ္ခဲ့တာဆိုေပမဲ့ ေရွးလူႀကီးမ်ား ရယ္စရာအျဖစ္နဲ႔ လက္ဆင့္ကမ္းလာခဲ့လို႔ အေမႏြဲ႔ အေန နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ကို ျပန္ေျပာႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘုရင္ဆိုတာ စိတ္မလိုရင္ မလိုသလို မည္သူ႔မဆို ေသဒဏ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ဉာဏ္ကိုလႊာသံုးႏုိင္ေတာ့ ဘုရင့္ေရႊ ေတာင္ ကိုယ့္ေရႊျဖစ္လာေသးတာပဲ မဟုတ္လား။

ေဇာ္မင္း (လူ႔ေဘာင္သစ္)
၁၁ ရက္ ဒီဇင္ဘာလ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္