ဝီကီလႊတ္ေတာ္၊ ဝီကီအစိုးရ

(၁)
က်ေနာ္ဒီစာအုပ္ကို ဝယ္ထားတာေတာ့ ၾကာၿပီ။ မဖတ္ျဖစ္ဘူး။ အခုေတာ့ အေၾကာင္းတခုေၾကာင့္ ျပန္ ဖတ္ ျဖစ္ေနတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ စကားဝိုင္းတခုမွာ မိတ္ေဆြတေယာက္က ေဆြးေႏြးလာတဲ့အခ်က္နဲ႔ ဆိုင္ ေနသလို ျဖစ္လို႔ပါပဲ။ ဒီစာအုပ္ရဲ႔ အမည္က ဝီကီေနာမစ္ (Wikinomics) ပါ။ အျပည့္အစံု ေျပာရရင္ Wikinomics: How Mass Collaboration Changes Everything ဆိုတဲ့ စာအုပ္ပါ။ Don Tapscott နဲ႔ Anthony D। Williams တို႔က ေရးသားၾကၿပီး (Portfolio) Pen-guin Group က ၂၀၀၆၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ေတြမွာ ထုတ္ေ၀ထားတဲ့ စာအုပ္ပါ။

ဒီစာအုပ္ကို ဝယ္ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ ေခတ္သစ္ အေျခအေနေအာက္မွာ လူအမ်ား စုေပါင္း ေဆာင္ ရြက္ၾကတဲ့ ကိစၥ ေတြ၊ ေအာင္ျမင္ၾကတဲ့ ကိစၥေတြ ဘယ္လို ျဖစ္လာသလဲ က်ေနာ္ေလ့လာခ်င္လို႔ပါပဲ။ ဒီစာအုပ္ကေတာ့ အထူးသျဖင့္ စီးပြား ေရးလုပ္ငန္းက႑ေတြကို အေလးေပး ေရးထားေပမယ့္ အေတာ္ စဥ္းစား စရာေကာင္းတဲ့ စာအုပ္လို႔ ထင္မိတယ္။ ဒီစာအုပ္ စထုတ္တဲ့ ကာလက ကမၻာေပၚမွာ အေျပာင္းအလဲႀကီးေတြလို႔ ေခၚႏိုင္ေလာက္တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ ေပၚေပါက္ေနတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာေက်ာ္ တိုင္းမ္စ္ မဂၢဇင္းႀကီးက ဒီႏွစ္အတြက္ အထူးခၽြန္ဆံုးသူ (Person of the year) ဆိုၿပီး မဂၢဇင္းမ်က္ႏွာဖံုးမွာ ေရြးခ်ယ္ ေဖာ္ျပခဲ့ရာမွာ “သင္” (You) လို႔ ေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ ၀က္ဘ္ (၂) web2.० လို႔ေခၚတဲ့ အင္တာနက္ နည္းပညာဖြံ႔ၿဖိဳး ျဖစ္ထြန္းလာၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ လူအမ်ား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ၊ လူမႈေရး ကြန္ရက္ ခ်ိတ္ဆက္မႈေတြ အလွ်င္အျမန္ တိုးတက္လာတာ ေဖာ္ျပခ်င္လို႔ ျဖစ္တယ္။ My Space (မိုင္ စေပ့စ္) လို႔ေခၚတဲ့ လူမႈကြန္ရက္စနစ္က တပတ္ကို အဖြဲ႔၀င္ ၂ သန္းေက်ာ္ တိုးတက္လာေနတယ္။ အဖြဲ႔၀င္ သန္း ၅၀၀ ျပည့္ဖို႔ အနည္းငယ္ပဲ လိုေတာ့တဲ့ အခ်ိန္ပါ။ လူေတြ ကိုယ့္စိတ္ႀကိဳက္ေရးသားတင္ျပႏိုင္တဲ့ ဘေလာက္ (Blog) ေတြကလည္း နာရီမလပ္၊ စကၠန္႔ မလပ္ တိုးတက္လာေနတယ္။ ဝီကီ ပိဒိယ (Wikipedia) လို႔ေခၚတဲ့ လူအမ်ား က စုေပါင္းေရးသားျပဳစုတဲ့ စြယ္စံုက်မ္းႀကီး ကလည္း အလွ်င္အျမန္ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာေနတယ္။ ယူက်ဳဘ္ (Youtube) လို႔ေခၚေနတဲ့ အင္တာနက္ေပၚက ဗီဒီယိုျဖတ္ပိုင္းေတြ တင္ထားရာ ေနရာကလည္း တကယ့္ သတင္းဌာန ႀကီးေတြလို၊ ေဖ်ာ္ေျဖေရး ရုပ္သံလိုင္းေတြလို လူေတြ အာရံုထားၾကည့္ စရာ ျဖစ္လာေနတယ္။ အလားတူပဲ ဒီကေန႔ က်ေနာ္တို႔ သံုးေနၾကတဲ့ ကြန္ျပဴတာ ေဆာ့ဖ္ဝဲယားေတြ မူပိုင္ခြင့္နဲ႔ ေစ်းႀကီး ေပးေနရတာေတြကို ခ်ဳိးဖ်က္ဖို႔ လင္းနက္ (Linux) တို႔လို၊ လူအမ်ား အခမဲ့ သံုးႏိုင္တဲ့ ေဆာ့ဝဲယားေတြလည္း ေပၚေပါက္ လာေန တယ္။ ဘာေတြ ေျပာင္းလဲသြားသလဲ ဆိုတာ အေတာ့္ကို စိတ္၀င္တစား ေလ့လာစရာ ေကာင္းတဲ့ ကာလပါပဲ
ဒီလိုနဲ႔ အခုစာအုပ္ကို က်ေနာ္ ၀ယ္ထားျဖစ္လိုက္တယ္။ မဖတ္ေတာ့ မဖတ္ျဖစ္ဘူး။ စာအုပ္စင္မွာ အိပ္ လ်က္သား…။

(၂)
က်ေနာ္တို႔ စကားဝိုင္းမွာ မိတ္ေဆြတေယာက္က သူ႔စိတ္ကူးမိတာကို စတင္ေျပာလာတယ္။
သူကေတာ့ အခု က်ေနာ္ ေခါင္းစဥ္ေပးထားသလို “ဝီကီလႊတ္ေတာ္၊ ဝီကီ အစိုးရ”လို႔ တိတိက်က် ေျပာတာေတာ့ မဟုတ္ ပါဘူး။ အခု စစ္အစိုးရ က်င္းပေပးမယ့္ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲ ေနာက္ပိုင္း ဘာေတြ ဆက္ျဖစ္လာ ႏိုင္တယ္ဆိုတာ ဦးေဏွာက္ မုန္တိုင္းဆင္ ျငင္းခုန္ေဆြးေႏြးၾကရင္း သူက ေျပာတာပါ။

အခုအေျခအေနမွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခအေနက ေရွးေခတ္ ဘုရင္ေတြလက္ထက္ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင ္စနစ္ထက္ ေတာင္ ဆိုးတယ္လို႔ ဆိုရႏိုင္တယ္။ မူဝါဒေတြ၊ ေပၚလစီေတြက ဘယ္က က်လာမွန္း မသိရဘူး။ ဘယ္လို စဥ္းစားလို႔ ဒီလို မူဝါဒေတြ ခ်မွတ္တယ္ ဆိုတာ မသိရဘူး။ ဘယ္ေနရာကေန မူဝါဒေတြ ခ်မွတ္ေနတယ္ ဆိုတာလည္း မသိရဘူး။ ဝန္ႀကီး ေတြကလည္း ဝန္ႀကီးေတြ ပီပီျပင္ျပင္ ကိုယ့္တာ၀န္ကို ကိုယ္မသိၾကဘူး။ အထက္ကလာမယ့္ အမိန္႔ဆိုတာႀကီးကို ေစာင့္ ေနၾကရတယ္။ အထက္ဆိုတာ၊ သူတို႔ ေျပာေျပာေနတဲ့ ႏိုင္ငံ ေတာ္အႀကီးအကဲ ဆိုတာကလည္း တေယာက္လား၊ ႏွစ္ ေယာက္လား ဘယ္သူမွ မသိႏိုင္ဘူး။ ေသခ်ာတာ ကေတာ့ ဒီလိုနဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး သန္းေရႊက အႂကြင္းမဲ့ အာဏာရွင္ ျဖစ္ လာတယ္။ အခ်ဳိ႔ဥပေဒေတြဆိုရင္ သူ႔သေဘာတူညီခ်က္ကို ေစာင့္ေနၾကရတယ္။ ဥပမာ — သိတဲ့လူေတြ အေျပာအရ အထူးစီးပြားဇုန္ (Special Economic Zones –SEZs) ဥပေဒမူၾကမ္းက အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပင္ဆင္လာတာ ၁၃ ႀကိမ္တိုင္တိုင္ ရွိေနၿပီး ၿပီး သေလာက္ရွိၿပီလို႔ ဆိုတယ္။ ျမန္မာျပည္က ဂ်ာနယ္ မဂၢဇင္းေတြမွာလည္း ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ ႏွစ္ကုန္တုန္းကေတာင္ ထြက္ႏိုင္ေကာင္းရဲ႔လို႔ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ့ၾကတယ္။ အခုေတာ့ ဒီ SEZ ဥပေဒ ကလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္သန္းေရႊစားပြဲ ေပၚမွာ အိပ္လွ်က္လို႔ ဆိုတယ္။

ေရွးေခတ္က ဘုရင္ေတြကဥပေဒ၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ တခုခုကို လုပ္ရာမွာ အခုေခတ္ေလာက္ မဆိုးဘူး။ အနည္းဆံုး ဘုရင့္ လႊတ္ေတာ္ ေခၚၾကရတယ္။ သက္ေတာ္ရွည္ မွဴးမတ္ႀကီးေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ၾကရတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ဘုရင္ကိုးကြယ္တဲ့ မင္းဆရာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ အၾကံရယူတာရွိသလို၊ အာဏာကို ရည္ရြယ္ေနတဲ့ အျခား အုပ္စုေတြလည္း ရွိၾကေတာ့ ဘုရင္က ထင္သလို မလုပ္ရဲဘူး။

ေနာက္တခါ ဘုရင္ကသူ႔ဆီကို ျပည္နယ္၊ ေဒသေတြက အခြန္ေတာ္ လာဆက္သတာကို ေစာင့္တယ္။ သူ႔ကို အခြန္ပ႑ာ လာဆက္သရင္ သူက ေက်နပ္တယ္။ အခြန္ပ႑ာ လာမဆက္သဘူးဆိုရင္ေတာ့ သူက တပ္ေတြ ေစလႊတ္တတ္တယ္။ သူက ေဒါသျဖစ္ေၾကာင္း ျပတတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုေခတ္လို ဘုရင္က လယ္ကြင္း ထဲထိဆင္းၿပီး ၾကက္ဆူပင္ စိုက္ ရမယ္၊ ေရနက္ကြင္း စိုက္ရမယ္ ဆိုတာမ်ဳိး အထိ အေသးစိတ္ အညိဳအညင္ ေပးၾကတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္ကေတာင္ အခုေခတ္ အေျခအေနထက္ ေကာင္းေသးလို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။

ထားပါေတာ့။ အခုေတာ့ စစ္အစိုးရက ၂၀၁၀ မွာ ပါတီစံုေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေပးမယ္လို႔ ကတိေပးထားတယ္။ ျဖစ္-မျဖစ္ေတာ့ ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ေသးသလို၊ ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒ၊ ပါတီစည္းမ်ဥ္းေတြကလည္း မထြက္ ေသးဘူး။ အဲဒါအျပင္ ျဖစ္ လာမယ့္ လႊတ္ေတာ္မွာလည္း စစ္တပ္က ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ ၂၅% ကို ရယူ ထား လိုက္ေသးတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ အနည္းနဲ႔ အမ်ားဆိုသလို အရပ္သားလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စား လွယ္ ေတြ ေနရာ ရလာၾကလိမ့္မယ္။ တကယ့္ ဒီမိုကေရစီက်က် မဟုတ္ေသးရင္ေတာင္မွ လႊတ္ေတာ္ေတြထဲမွာ မူဝါဒခ်မွတ္ေရး၊ ေပၚလစီကိစၥ ေဆြးေႏြး ျငင္းခုန္မႈေတြ ရွိလာရလိမ့္မယ္။ အခုလို တကိုယ္ေတာ္ မူဝါဒ၊ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္ေတြ ခ်ေနတာထက္ စာရင္ အနည္းနဲ႔အမ်ား ကိစၥေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပြင့္လင္းမႈေတြ ရွိလာႏိုင္ ေကာင္းရဲ႔ လို႔ ယူဆရတယ္။ မဟုတ္ရင္ေတာင္ မူဝါဒ ေပၚလစီေတြအေပၚ ေမးခြန္းထုတ္ ေမးျမန္းၾကတာေတြလည္း ရွိလာႏိုင္တယ္။

က်ေနာ့္မိတ္ေဆြ ေဆြးေႏြးခ်က္က အခုလို က်ေနာ္ ေျပာေနတာေတြ၊ စစ္တပ္တပိုင္း လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ က်ေနာ္ တို႔က သြား ၿပီး မူဝါဒ ေပၚလစီခ်မွတ္ႏိုင္ေရး ကိစၥေတြကို သူေျပာေနတာ မဟုတ္ဘူး။ သူေျပာတာက လာမယ့္ ၂၀၁၀ အၿပီး လႊတ္ေတာ္က ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ထားလိုက္ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔က အင္တာနက္ေပၚမွာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ဖိုရမ္၊ သို႔မဟုတ္ ေဆြးေႏြး ႏိုင္တဲ့ စေပ့စ္ေတြမွာ လူတိုင္းက ကိုယ့္ကိုယ္ကို လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြလို သေဘာ ထား၊ ႏိုင္ငံ တိုးတက္ႀကီးပြားရာ ႀကီးပြားေၾကာင္း ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္ၾကရင္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား၊ မူဝါဒ ေပၚလစီေတြကို အဆိုျပဳၾကရင္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလားလို႔ သူက အၾကံျပဳတာပါ။ အနည္းဆံုး အင္တာနက္မွာ ေရးသားႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံ သားတိုင္းက ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကသလို၊ တိုင္းျပည္ အတြက္ တကယ္အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အၾကံအစည္ေတြ လည္း ထြက္ေပၚလာႏိုင္တယ္။ ေနာက္ဆံုး အခု ေဆြးေႏြးခန္းေတြက သိပ္ေကာင္းလာတဲ့အခါ စစ္တပ္တပိုင္း (၂၀၁၀ အၿပီး) လႊတ္ေတာ္ထဲက စိတ္ေကာင္းေစတနာ ရွိသူေတြ၊ တိုင္းျပည္ တိုးတက္ ႀကီးပြားေစခ်င္သူ ေတြ ကေတာင္ လွမ္းလို႔ ၾကည့္ရတာမ်ဳိး၊ အင္တာနက္ေပၚက (လႊတ္ေတာ္အျပင္က) ေဆြးေႏြးေန တာေတြကို လႊတ္ေတာ္ထဲ ေရာက္ေအာင္ ယူသြားၿပီး ေဆြးေႏြးၾကတာမ်ဳိး ျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႔ သူက အၾကံျပဳတာပါ။
ဒီလိုနဲ႔ သူ႔အၾကံကို က်ေနာ္က “ဝီကီလႊတ္ေတာ္၊ ဝီကီအစိုးရ” လို႔ နာမည္ေပးလိုက္တယ္။

(၃)
အဲဒီ စကားဝိုင္းၿပီးသြားေတာ့မွ အခု စာအုပ္ကို ျပန္လွန္ျဖစ္တယ္။
အခု ေခတ္သစ္အေျခအေန၊ အင္တာနက္ နည္းပညာ web2.0 ေျပာင္းလဲ တိုးတက္လာအၿပီးမွာ စီးပြားေရး ေလာကမွာေတာင္ ထူးျခားေတြ႔ျမင္လာရတဲ့ လကၡဏာေတြကို အခု စာေရးဆရာေတြက ေထာက္ျပထားတယ္။

ပထမအခ်က္ကေတာ့ ပြင့္လင္းလာျခင္း (Being open) ပါပဲ။ အဖြဲ႔အစည္း၊ ႏိုင္ငံ နယ္စည္းေတြ ေက်ာ္သြား တယ္။ ဂလို ဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းနဲ႔အတူ ပြင့္လင္းလာၾကတယ္။အရင္က လွ်ဳိ႔၀ွက္ခ်က္ေတြ၊ ဥပေဒေတြေတာင္ လိုက္မမီ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါကို စာေရးဆရာေတြက ဥပမာေကာင္းေတြနဲ႔ တင္ျပထားတယ္။

ဥပမာအေနနဲ႔ ကေနဒါႏိုင္ငံက ဂိုးလ္ေကာ့ပ္ (Goldcorp) ကုမၸဏီကို ဥပမာေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒီကုမၸဏီက ေရႊတူးရာ ကေန သူတို႔ ေရႊသိုက္က အထြက္က်လာေနၿပီ။ အၿပိဳင္အဆိုင္လည္း မ်ားလာတဲ့ေခတ္မွာ ဘယ္လို လုပ္ရပါ့ ဆိုတဲ့ အေျခအေနပါ။ ဒီမွာတင္ ကုမၸဏီကို ဦးေဆာင္သူက လံုး၀ ေတာ္လွန္ေရး ႀကီးလို ေျပာင္းလဲ ပစ္လိုက္တယ္။ သူပိုင္တဲ့ေျမ ၅၅,၀၀၀ ဧကေပၚမွာ အရင္က သူတို႔စူးစမ္းေလ့လာဖူးသမွ် ေဒတာ အခ်က္ အလက္ေတြ အားလံုးကို တင္လိုက္ၿပီး ေရႊတူးဖို႔ ခန္႔မွန္း ေပးႏိုင္တဲ့၊ နည္းလမ္းေပးႏိုင္တဲ့ သူေတြကို ဆုခ်မယ္ဆိုၿပီး ဖိတ္ေခၚလိုက္တယ္။ တကယ္ေတာ့ ေရႊတူးတယ္ဆိုတာ လွ်ဳိ႔၀ွက္ခ်က္ဆန္လြန္းတဲ့ ကိစၥေတြပါ။ ေဒတာ အခ်က္အလက္ ေတြကို ဘယ္သူက အေပါက္ၾကားခံႏိုင္ပါ့မလဲ။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္က ပညာရွင္ေပါင္းစံု ၀င္ၿပိဳင္ၾကတယ္။ ၿပိဳင္တဲ့သူေတြက ေထာင္ခ်ီတယ္၊ ေက်ာင္းသားေတြ၊ ပညာရွင္ေတြ၊ စစ္တပ္အရာရွိ၊ သခ်ၤာပညာရွင္ေတြေတာင္ပါ တယ္။သူတို႔က ေရႊထြက္ႏိုင္မယ့္ ေနာက္ထပ္ ေနရာ ၁၁၀ ကို တြက္ခ်က္ ထုတ္ေပးခဲ့ၾကတယ္။ ဒီကုမၸဏီက ေအာင္ျမင္တဲ့ ကုမၸဏီတခု ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ အေရးဆိုတာ သိပ္ လွ်ဳိ႔၀ွက္ ဆန္းၾကယ္ႏိုင္လွတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္တယ္ဆိုတာ သာမာန္လူထုေတြအတြက္ မလြယ္လွေပဘူးဆိုတဲ့ ေခတ္လည္း ကုန္ခဲ့ၿပီလို႔ ထင္မိတယ္။ လူတိုင္းဟာ ကိုယ္ကၽြမ္းက်င္ရာ ကိစၥေတြမွာ အၾကံေပးႏိုင္ၾကတာခ်ည္းပါပဲ။

ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ peering လို႔ေခၚတဲ့ မိတ္ေဆြ တန္းတူရည္တူ အေပါင္းအသင္းေတြက စုၿပီး လုပ္ငန္း တခုကို လုပ္ၾကတဲ့ အသြင္ပါပဲ။ အခုအခါမွာ ေဆာ့ဖ္၀ဲယားေတြကို စုေပါင္းေရးၾကတယ္။ အခမဲ့ေပးသံုးတယ္။ ကုမၸဏီႀကီးေတြရဲ႔ ၾသဇာ အာဏာကိုေတာင္ အံတုလာႏိုင္ခဲ့တယ္။ အဲသည္အေနအထားမွာ ယခင္ ထက္/ ေအာက္ ေထာင္လိုက္ရွိခဲ့တဲ့ ဆက္ ဆံေရးစနစ္ေတြ၊ ဖြဲ႔စည္းမႈစနစ္ အသစ္ေတြကို ျပန္ေနရာခ်ရဖို႔ ျဖစ္လာ ခဲ့တယ္။ အင္တာနက္ေပၚက မိတ္ေဆြအၾကံေပးတဲ့ လႊတ္ေတာ္မ်ဳိးလည္း ျဖစ္လာႏိုင္ေပတာေပါ့။

တတိယအခ်က္ကုိ စာေရးဆရာက ေ၀ငွျခင္း sharing သေဘာ ေျပာပါတယ္။ စီးပြားေရးကို စစ္ပြဲေတြလို ကိုယ္ႏိုင္သူရႈံး အေျခအေနကေန ႏွစ္ဖက္ အႏိုင္ရႏိုင္တဲ့ ေ၀ငွ ေပးေ၀ျခင္း (ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း) သေဘာကိုပါ စာေရးသူက ထည့္ စဥ္းစားခိုင္းတယ္။ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ဝီကီပိဒိယလို အခမဲ့
စြယ္စံုက်မ္ႀကီးေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အျခား လူသံုး မ်ား ေဆာ့ဖ္၀ဲယား အမ်ား၊ မိတ္ေဆြဖြဲ႔ကြန္ရက္ အမ်ား ျဖစ္လာရတယ္။

စတုတၳအခ်က္ကို ဂလိုဘယ္ ကမၻာ့ပံုစံ ဆန္လာျခင္း (Being global) လို႔ ေဆြးေႏြးထားတယ္။ စက္ရံုေတြရဲ႔ ပလက္ေဖာင္း ကို ကမၻာတခုလံုး ျဖန္႔ခင္းလိုက္သလို၊ က်ေနာ့္မိတ္ေဆြ ေဆြးေႏြးသလို ျမန္မာ့ လႊတ္ေတာ္ ကိုလည္း တကမၻာလံုးကို ျဖန္႔ခင္း လိုက္လို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေပဘူးလား။ စဥ္းစားစရာပဲ။ ျမန္မာျပည္ကို လက္ေတြ႔ ျပန္ဖို႔ ခက္ခဲေနေသးသူေတြ၊ ကၽြမ္းက်င္သူ ပညာ ရွင္ေတြ၊ အၿငိမ္းစား မ်ဳိးခ်စ္ ႏိုင္ငံခ်စ္ အရာရွိ ေဟာင္းေတြက တိုင္း ျပည္ကို ျပန္ၿပီး အက်ဳိးျပဳေစဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္တာေပါ့။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံအတြက္ လႊတ္ေတာ္ဆိုတာ အခု သူတို႔ေဆာက္ေနတဲ့ ေနျပည္ေတာ္မွာသာ မဟုတ္။ တကမၻာလံုးက အေ၀းေရာက္ ျမန္မာေတြကိုလည္း အင္တာနက္ေပၚက လႊတ္ေတာ္မွာ ကိုယ္စားျပဳထားႏိုင္ပါေသးတယ္။

ပဥၥမအခ်က္ကိုေတာ့ စာေရးဆရာက Generation-N Norms လို႔ ေဖာ္ျပထားတယ္။
မ်ဳိးဆက္ N (အဲန္) ဆိုတာကေတာ့ အခု နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ သာလြန္တဲ့မ်ဳိးဆက္ေတြရဲ႔ တန္ဖိုးထားမႈကိုပါ ထည့္ စဥ္းစားဖို႔ ေျပာတယ္။ သူတို႔ရဲ႔ ေျပာေရး ဆိုခြင့္၊ လြတ္လပ္မႈ၊ ပြင့္လင္းမႈ၊ တီထြင္ ဖန္တီးလိုမႈ၊ ေရႊ႔လ်ား ေနလိုတဲ့ ဆႏၵ၊ တကယ့္ အစစ္အမွန္ ျဖစ္လိုတဲ့ စိတ္၊ ေဆာ့ ကစားတာကိုလည္း တပိုင္းက ခံုမင္ေနေသးတဲ့ ဒီမ်ဳိးဆက္ေတြရဲ႔ အားကိုလည္း ထည့္စဥ္းစားစရာေပပဲ။

စာေရးဆရာ Don Tapscott နဲ႔ Anthony Williams တို႔ကေတာ့ ေခတ္သစ္ အေျခအေနေအာက္မွာ စီးပြားေရး ကုမၸဏီ ေတြ ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းမႈ ပံုစံအသစ္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနည္းနာ ပံုစံအသစ္၊ လူအမ်ား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကို အျခား နည္းနဲ႔ ရယူ ႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းေတြ အဓိက ေဆြးေႏြးထားခဲ့တာပါ။

သူ႔စာအုပ္နာမည္လိုပဲ က်ေနာ္ ဆက္စဥ္းစားေနမိတာက ေခတ္သစ္ အေျခအေနေအာက္မွာ လူအမ်ား ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ၾကမယ္၊ ျမန္မာျပည္ ေကာင္းက်ဳိးအတြက္ ဝီကီ လႊတ္ေတာ္ကို အင္တာနက္ေပၚမွာ ဖြဲ႔ၾကမယ္၊ ဝီကီအစိုးရ ဖြဲ႔ၾကမယ္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား။ က်ေနာ့္မိတ္ေဆြ အၾကံေပးသလို ျဖစ္ႏိုင္တာပဲလို႔ ထင္ေနမိပါေၾကာင္း။

ဤေဆာင္းပါးကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ အေနာက္ပိုင္းေဒသမွ ျမန္မာမ်ားထုတ္ေ၀ေနၾကသည့္ မႏၱေလး ေဂဇက္ သတင္းစာ စက္တင္ဘာ/ေအာက္တိုဘာ ၂၀၀၉ တြင္လည္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။