ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းမီဒီယာ

ဒီ မိုကေရစီႏုိင္ငံေတာ္ တခုရဲ့ အေျခခံအုတ္ျမစ္ဟာ လြတ္လပ္တဲ့သတင္းမီဒီယာ တည္ရိွတဲ့ အေပၚမွာ ရာခုိင္ႏႈန္း အေတာ္ မ်ားမ်ား အေျချပဳတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီအဆိုကို တင္ျပသူကေတာ့ World Editors Forum ကမၻာ့ အယ္ဒီတာမ်ားအဖြဲ႔က ဥကၠ႒ျဖစ္သူ အဲရစ္ဘီေရးဂ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းမီဒီယာ မလြတ္လပ္သမွ် ႏုိင္ငံတခု အတြင္း ဒီမိုကေရစီအုတ္ျမစ္ဟာ ခုိင္ခံ့ဖို႔ ခက္ခဲေၾကာင္း သူကေထာက္ျပထားပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မကၠဆီကို ႏုိင္ငံမွာ လက္ရိွျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥရပ္တခ်ဳိ႔ကို တင္ျပလိုပါတယ္။ မကၠဆီကိုႏုိင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီ နည္းက် ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ရိွပါတယ္။ သမၼတဟာ ျပည္သူေတြရဲ့ မဲနဲ႔သာ သမၼတ ျဖစ္ခြင့္ရိွပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ရိွတယ္ဆိုေပမယ့္ မကၠဆီကိုႏုိင္ငံဟာ မူးယစ္ေဆးဝါး ေရာင္းဝယ္မႈေဖာက္ကားမႈ ကေနတဆင့္ ေပၚေပါက္လာတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ မ်ားျပားလြန္းတာေၾကာင့္ လံုျခံဳမႈကင္းမဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံလို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ မႏွစ္တုန္းကဆိုရင္ မူးယစ္ေဆးဝါးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေရာင္းဝယ္တဲ့ ကိစၥမ်ားကေန အၾကမ္းဖက္လူသတ္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့တာမွာ လူေပါင္း ႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ လမ္းေပၚမွာ ပစ္သစ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီလို အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြေၾကာင့္ ေသဆံုးရသူေတြထဲမွာ သာမန္ ျပည္သူေတြအျပင္ သတင္းစာနယ္ဇင္း သမားမ်ားလည္း ပါဝင္ေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ မကၠဆီကိုမွာ သတင္းမီဒီယာသမားေတြ ဘာေၾကာင့္ အၾကမ္းဖက္ခံရတာလဲ ဆိုတာကို ၾကည့္လုိက္တဲ့အခါမွာ သူတို႔ဟာ မူးယစ္ေဆးဝါးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သတင္းေတြ၊ မူးယစ္ေဆးဝါးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အစိုးရအာဏာပုိင္ေတြနဲ႔ ဂိုဏ္းေတြအၾကား လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ ကိစၥေတြကို အမ်ားျပည္သူေတြ သိေအာင္ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပ ေရးသားတာေၾကာင့္ အၿငိဳးနဲ႔ အသတ္ ခံရတယ္လို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ မကၠဆီကို သတင္းသမားေတြ အေနနဲ႔ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခိုက္ခံရျခင္း အသတ္ခံရျခင္းေတြ ရိွေနေပမယ့္ မကၠဆီကို သတင္းမီဒီယာ သမားမ်ားကေတာ့ ဆက္ၿပီး ရဲရဲဝင့္ဝင့္နဲ႔ သူတို႔ျပည္သူေတြကို အမွန္အတုိင္း တင္ျပေနဆဲပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္တႏွစ္ထဲမွာဘဲ မကၠဆီကို ႏုိင္ငံမွာ သတင္းသမား ၆၄ ဦးသတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလို သတင္း သမားေတြ အသတ္ခံခဲ့ရျခင္းရဲ့ လက္သယ္မ်ားကေတာ့ အာဏာကို အလြဲသံုးစား ျပဳလုပ္ေနတဲ့ အစိုးရအရာရိွေတြနဲ႔ မာဖီးယား လူဆိုးဂိုဏ္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တခါ အာဖရိကတုိက္က အီရစ္ထရီးယားလို႔ ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံမွာလည္း သတင္းသမားမ်ားကို အစိုးရအာဏာပုိင္ေတြက လက္လြတ္စပါယ္ ဖမ္းဆီး ႏိွပ္စက္ သတ္ျဖတ္ေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အီရစ္ထရီးယား ႏုိင္ငံဟာ အီသီယိုပီးယား ႏုိင္ငံနဲ႔႔ ကပ္လွ်က္တည္ရိွပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္က လြတ္လပ္ေသာေရႊကေလာင္ရွင္ဆုကို ရရိွခဲ့တဲ့ သတင္းသမား ဒါဝတ္အုိက္ဇက္ ဟာ အီရစ္ထရီးယား ႏုိင္ငံသား ျဖစ္သလို ဆြီဒင္ႏုိင္ငံသားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ အီရစ္ထရီးယားႏုိင္ငံရဲ့ ပထမဆံုးလို႔ ဆိုရမယ့္ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းစာကို တည္ေထာင္ခဲ့သူမ်ားထဲက တဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဝတ္အုိက္ဇက္ဟာ အီရစ္ ထရီးယား အာဏာပုိင္မ်ားရဲ့ ဖမ္းဆီးျခင္းခံရၿပီး ေထာင္ထဲမွာ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ဒါဝတ္ အုိက္ဇက္ ဟာ ေထာင္အတြင္းကေန ေပ်ာက္ျခင္းမလွ ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ့ပါတယ္။ အမ်ားသူငါရဲ့ ထင္ျမင္ယူဆ ခ်က္ကေတာ့ အာဏာပုိင္ေတြက သူ႔ကို သတ္ျဖတ္ၿပီး အေလာင္းကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ပစ္လုိက္တယ္လို႔ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ တရုတ္ႏုိင္ငံမွာေတာ့ လူမႈကြန္ယက္ မီဒီယာလုပ္ငန္းေတြ ႀကီးမားက်ယ္ျပန့္လာတာနဲ႔အမွ် အစိုးရရဲ့ ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္မႈ နဲ႔ ဝက္ဘ္ဆုိက္မ်ားကို ကန္႔သတ္ပိတ္ပင္ျခင္းဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ မ်ားလာေနပါတယ္။ ပါကစၥတန္ ႏုိင္ငံမွာလည္း သတင္း သမားမ်ားဟာ ၿခိမ္းေျခာက္ခံရျခင္း၊ အၾကမ္းဖက္ တုိက္ခုိက္ခံရျခင္းေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေတြကို သတင္းသမားေတြ ဘာေၾကာင့္ ရင္ဆုိင္ေနရတာလဲ။ အာဏာပုိင္ေတြက သူတို႔ရဲ့ မွားယြင္းမႈ၊ ေဖာက္ျပန္မႈ၊ အလြဲသံုးစား လုပ္မႈေတြကို ျပည္သူေတြအၾကား မျပန္႔ႏွံ႔ေစျခင္တာေၾကာင့္ သတင္းသမားမ်ားကို ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း၊ အၾကမ္းဖက္ျခင္းနဲ႔ ေနာက္ဆံုး သတ္ျဖတ္တဲ့အထိ ျပဳမူလာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ သက္တန္းႏုနယ္ေသးတဲ့ တုိင္းျပည္ေတြျဖစ္တဲ့ အေရွ႔ဥေရာပ ႏုိင္ငံတခ်ဳိ႔နဲ႔ အာဖရိကတုိက္က ႏုိင္ငံအခ်ဳိ႔မွာ သတင္းသမားမ်ားနဲ႔ ထုတ္ေဝသူေတြကိုယ္တုိင္ သတင္းစာေတြ၊ စာေစာင္ေတြ၊ မဂၢဇင္းေတြကုိ ပံုမႏိွပ္ခင္မွာ ကိုယ့္ဟာကို ျပန္ၿပီးဆင္ဆာ လုပ္ၾကရပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုလုပ္ရသလဲဆိုေတာ့ အစိုးရအာဏာပုိင္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ေနတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ အက်ဳိးစီးပြားေတြကို ေျပာင္က်က် ေဝဖန္ေရးသားလို႔ မရတဲ့အတြက္ ကိုယ့္ဟာကို ႀကိဳၿပီး အႏၱရာယ္ကို ေရွာင္ရသလိုမ်ဳိး လုပ္ရတဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေကာ သတင္းမီဒီယာေလာကဟာ ဘယ္ေလာက္ လြတ္လပ္လာၿပီလဲဆိုတာ စူးစမ္းဖို႔ လိုလာ ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာလည္း အခုအထိ စာေစာင္ေတြ ဂ်ာနယ္ေတြဟာ ကုိယ့္ဟာကို ဆင္ဆာလုပ္ေနရေသးတဲ့ အေျခအေနကို ျဖတ္သန္းေနရဆဲပါ။ အစိုးရက သတင္းမီဒီယာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဥပေဒတရပ္ ထုတ္ျပန္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္း ေနပါတယ္။ သတင္းမီဒီယာအတြက္ ဥပေဒသတ္သတ္ ထုတ္ဖို႔လိုမလိုဆိုတာ ဝုိင္းဝန္းစဥ္းစားၾကဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ေျပာလိုပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အဂၤလိပ္ေခတ္ကစလို႔ လက္ရိွတည္ရိွေနဆဲ ဥပေဒမ်ားဟာ အေတာ္ေလး လံုေလာက္ေန တာမို႔ မီဒီယာဥပေဒ ဆိုတာမ်ဳိးကို သီးျခားထပ္မံ ျပဌာန္းဖို႔ မလိုအပ္ဖူးလို႔ ကြ်မ္းက်င္သူမ်ားနဲ႔ ေရွ႔မီေနာက္မီ ဝါရင့္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားက ဆိုထားပါတယ္။ မီဒီယာက အမွားတင္ျပမိရင္ က်ဴးလြန္မိရင္၊ သူတပါးကို နစ္နာေအာင္ ေဖာ္ျပမိရင္ တည္ဆဲဥပေဒေတြနဲ႔ တရားစြဲႏုိင္ပါတယ္။ မီဒီယာဥပေဒဆိုတာ သတ္သတ္မလိုပါဖူးလို႔ ထပ္ေျပာပါရေစ။ မၾကာေသးခင္ ဒီလ ေမလဆန္းတုန္းက ရန္ကုန္ၿမိဳ႔မွာ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာနနဲ႔ ယူနက္စ္ကိုတို႔ ပူးေပါင္းၿပီး သတင္းမီဒီယာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အစည္းအေဝးႀကီးတခု က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ အေျခအေနသစ္အတြင္းက စိန္ေခၚမႈအသစ္မ်ားလို႔ ေခါင္းစဥ္ေပးထားတဲ့ အစည္းအေဝးႀကီး ျဖစ္ပါတယ္။ ျပန္ၾကားေရး ဒုတိယဝန္ႀကီးက သတင္းသမားေတြ အေနနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ မတူကြဲျပားတဲ့ အျမင္ေတြကို တင္ျပခြင့္ ရိွရမယ္လို႔ ေျပာၾကားပါတယ္။ အဲသလို ေျပာေတာ့ ဝမ္းသာရေတာ့လားေပါ့ေလ။ သို႔ေသာ္လည္း မိန္႔ခြန္းရဲ့ အပိတ္မွာေတာ့ ေရးတာေတာ့ေရး ဒါေပမယ့္ တုိင္းျပည္စည္းလံုး ညီၫႊတ္ေရးနဲ႔ အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားကိုေတာ့ မထိခုိက္ေစရဖူးလို႔ ဆိုျပန္ပါတယ္။ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္မႈကို ဖြင့္ေပးသေယာင္ေယာင္နဲ႔ ျပန္ကန္႔သတ္ထားတဲ့ သေဘာမ်ဳိး သက္ေရာက္ေနတာ ျမင္ရပါတယ္။ အရင္အစိုးရလက္ထက္က ေျပာေျပာေနတဲ့ တုိင္းရင္းသား စည္းလံုးညီၫႊတ္ေရး မၿပိဳကြဲေရးဆိုတဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ကို မ်က္ေစ့ထဲ ျပန္ေတာင္ျမင္လာမိတယ္။ ၿပိဳကြဲေအာင္ လုပ္တဲ့သူ အေရးယူမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာပါပဲ။ Freedom of expression လြတ္လပ္စြာအျမင္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကထဲက အသိအမွတ္ျပဳလာခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာအျမင္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ဆိုတာ လြတ္လပ္စြာ ေဝဖန္ခြင့္ ဆိုတဲ့ သေဘာနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ လြတ္လပ္စြာ ေဝဖန္ခြင့္ကို တင္ျပခဲ့လို႔၊ ေဝဖန္ခြင့္ကို အယူအဆကို ျမႇင့္တင္ခဲ့လို႔ ဂရိ အေတြးအေခၚ ပညာရွင္တဦးျဖစ္တဲ့ ဆိုကေရးတီးကို အာဏာပုိင္ေတြက ၃၉၉ ဘီစီမွာ အဆိပ္ေသာက္ၿပီး ကိုယ့္ဟာကို စီရင္ဖို႔ ဖိအားေပးခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၄ဝဝ နီးပါးက ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ တခုပါ။ ဆိုကေရးတီးရဲ့ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ အျမင္နဲ႔ ေဝဖန္မႈေတြဟာ ေအသင္ၿမိဳ႔ေတာ္က လူငယ္ေတြရဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြကို ပ်က္ျပားေစတယ္လို႔ အာဏာပုိင္ေတြက စြပ္စြဲ ခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉ ရာစုတုန္းက မႏၱေလးေနျပည္ေတာ္မွာ ရတနာပံုသတင္းစာ တည္ေထာင္ေတာ့မယ္ ဆိုေတာ့ မင္းတုန္းမင္းႀကီးက သတင္းစာသမားေတြကို လြတ္လပ္ခြင့္ေပးပါတယ္။ ငါမေကာင္းရင္ ငါ့ကိုေရး၊ ငါ့မိဖုရား မေကာင္းရင္ မိဖုရားကိုေရး၊ မင္းသား မင္းသမီးေတြ မေကာင္းတာလုပ္ရင္လည္းေရး၊ နန္းေတာ္ထဲကို တံခါးမရိွ ဓားမရိွဝင္ေစ ထြက္ေစဆိုၿပီး မိန္႔ၾကားခဲ့ ဖူးပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ သက္ဦးဆံပုိင္ ပေဒသရာဇ္ ဘုရင္တပါး လက္ထက္မွာေတာင္ ဆင္ဆာျဖတ္တာေတာက္ တာ မရိွခဲ့ဖူးဆိုတာ ေထာက္ျပလိုရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အခုေနျပည္ေတာ္က အစိုးရက ဒီမိုကေရစီထြန္းကားေအာင္ ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ ေျပာထားပါတယ္။ တဆက္ထဲမွာလဲ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးဖို႔ ကိစၥကို ဘာေၾကာင့္ ေႏွာင့္ေႏွး ေနရတာလဲ။ ဒီမိုကေရစီ၊ ဒီမိုကေရစီလို႔ ေျပာေနတဲ့ ၂၁ ရာစုေခတ္ ျမန္မာအစိုးရဟာ ၁၉ ရာစုက ျမန္မာ ပေဒသရာဇ္ဘုရင္ တပါးေလာက္ေတာင္မွ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းမီဒီယာကို လက္ကမ္းႀကိဳဆိုဖို႔ အခုအထိေတာင္ အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးဖူးလားလို႔ ေမးလိုပါတယ္။ ရဲရင့္ေသာ ျမန္ႏိုင္ငံသား သတင္းမီယာသမားမ်ား ပိုမိုမ်ားျပား ေပၚေပါက္လာပါေစဗ်ာ။ ေဇာ္မင္း ၁၃ ရက္၊ ေမလ၊ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္