စက္ တင္ဘာ ၁၀ ရက္ေန႔က တရုတ္ႏိုင္ငံ တရားရံုးတစ္ခုတြင္ ရထားဌာနမွ အရာရွိတစ္ဦးျဖစ္သူ ဇန္ ရွဴေဂါင္း (Zhang Shugaung) ကို ေဒၚလာ ၇.၇ သန္း လာဘ္စားမႈျဖင့္ အျပစ္ခ်သည္။ သူက ပုဂၢိဳလ္ေရးအတြက္ ရယူမိေၾကာင္း ဝန္ခံသည္။ သူက ေလ့လာမႈ အားေလ်ာ့လာျခင္းႏွင့္ သူ႔စိတ္ကို လႊတ္ေပးလိုက္မိျခင္းေၾကာင့္ ဤသို႔က်ဆံုးခန္းျဖစ္ေစခဲ့ရ ေၾကာင္း ဝန္ခံထြက္ဆိုခဲ့သည္ဟု သတင္းတစ္ပုဒ္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ၎ျဖစ္ရပ္ မတိုင္မီ ၃-လ အလိုေလာက္က သူ၏ ဆရာ ျဖစ္သူ ရထားဌာနမွ အရာရွိႀကီး လ်ဴ ဇီဂၽြန္း (Liu Zhijun) က "သူ၏ ဝန္ထမ္းမ်ား ေလ့လာမႈ အားနည္းၾကသည္၊ ထို႔ အတြက္ေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုး က်ဆံုးျခင္း ေရာက္ၾကရသည္" ဟု ျပစ္တင္ေဝဖန္ခဲ့ေသးသည္။ သူလည္း သိပ္မၾကာလိုက္ပါ။ ျခစားမႈ၊ အာဏာအလြဲသံုးစား ျပဳမႈမ်ားျဖင့္ ေသဒဏ္ အျပစ္ေပးခံခဲ့ရသည္။ မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ အစိုးရ အရာရွိႀကီး မ်ား လာဘ္စားၾကပါသနည္း။ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က ရဲအရာရွိတစ္ဦးက မွတ္ပံုတင္ အတုမ်ားျဖင့္ အိမ္ေပါင္း ရာေက်ာ္ဝယ္ထားခဲ့ ေၾကာင္း ဘီဘီစီသတင္းတြင္ ၾကားသိခဲ့ရသည္။ ခ်ဳံကင္းရွိ နာမည္ေက်ာ္ ပါတီအႀကီးအကဲ ေဘာင္ဂ်ီလိုင္ (Bo Xilai) ကို လည္း မၾကာေသးမီကပင္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈျဖင့္ တစ္သက္ တစ္ကၽြန္း ျပစ္ဒဏ္ခ်ခဲ့ပါေသးသည္။
မၾကာေသးမီက ဖတ္ရသည့္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္တြင္ေတာ့ တရုတ္ျပည္ရွိ အက်င့္ပ်က္တိုက္ဖ်က္ေရး အရာရွိေဟာင္း လ်ဴ ဂ်ီေဇာင္း (Liu Jizhou) က ေသခ်ာ သုေတသနျပဳ၍ "အက်င့္ပ်က္ ျခစားသူ အရာရွိမ်ား၏ စိတ္ဓာတ္အေျခအေန" (Psychology of Fallen Corrupt Officials) ဟူသည့္ စာအုပ္တစ္အုပ္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္ဟု သိရသည္။ တရုတ္ျပည္၊ ပါတီဗဟိုေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းက ယခုစာအုပ္ကို ထုတ္ေဝျဖန္႔ခ်ိထားသည္ဟု ဆိုသည္။ ဖတ္ၾကည့္ခ်င္၍ အေမဇုန္လို ႏိုင္ငံ တကာ စာအုပ္အေရာင္းဆိုင္မ်ားတြင္ ရွာေတ့ာလည္း မေတြ႔၊ တရုတ္ဘာသာျဖင့္လား၊ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားထား သည္လား မသိပါ။ သူကေတာ့ တရုတ္ျပည္ လူမႈေရးအေဆာက္အဦတြင္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈက ထိုးေဖာက္ေနရာယူထား ၿပီဟု ဆိုေနသည္။ ဤကိစၥအေပၚတြင္လည္း သံုးသပ္လိုဟန္၊ နည္းလမ္းရွာလိုဟန္ ရွိပံုရပါသည္။
မိမိ ဖတ္မိသည့္ ေဆာင္းပါးတြင္ အျမည္းေတြ႔ရသမွ်ေတာ့ သူက ပုဂၢိဳလ္ေရး၊ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ အေၾကာင္း ၁၀-ခုကို သတၱဳ ခ် နိဂံုးခ်ဳပ္ထား သည္ဟု ဆိုပါသည္။ အရာရွိ ၃၀၀ ေက်ာ္ကို စံုစမ္း သုေတသနျပဳ၍ ေရးသားထားျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္မ်ားတြင္ အာဏာကို အလြန္အမင္း လိုအပ္ေနျခင္း၊ ေလာဘတရား၊ ခ်က္ခ်င္း အလိုဆႏၵ ျပည့္ဝလိုစိတ္ ျဖစ္ေပၚ ေနျခင္း၊ မနာလုိစိတ္၊ သူတို႔ႀကိဳးပမ္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ လုပ္ငန္းတစ္ခုခုအတြက္ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ျပန္လည္မရရွိဟု ယူဆသည့္အတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ ျပန္လည္ ရယူလိုေနျခင္း၊ စြန္႔စား၍ တစ္ခုခုကို ရယူလိုသည့္ စိတ္ဓာတ္၊ တစ္ခုခု လုပ္ေပးရသည့္ အတြက္ တစ္ခုခုကို ျပန္လည္ရယူလိုသည့္စိတ္၊ ကေလးမ်ားကို အလိုလိုက္သည့္စိတ္ စသည့္အခ်က္မ်ား ကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။
သုေတသနျပဳခ်က္ အမ်ားအရ အရာရွိမ်ားက သူတို႔အႏၱရာယ္မ်ားေသာ လမ္းကို ေလွ်ာက္လွမ္းေနမိၿပီဟု သိျမင္ၾကသည္ ဟုလည္း ဆိုသည္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔ကို ေစ့ေဆာ္ေနသည့္ အေၾကာင္းမ်ားလည္း ရွိေနျပန္သည္၊ လစာနည္းျခင္း၊ ဥပေဒအရ လစ္ဟာေနမႈမ်ားကို ျမင္ေနရျခင္း၊ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေနသည့္ စနစ္ အားနည္းေနျခင္း၊ အေဖာ္အေပါင္းတို႔က ဖိအားေပး ေနျခင္း တို႔ကလည္း သူတို႔လာဘ္စားျဖစ္ေအာင္ တြန္းပို႔ေနၾကပါသည္။ ထို႔အျပင္ တခ်ိန္က ရာထူးႀကီးႀကီး အရာရွိျဖစ္ခဲ့သူ မ်ားအဖို႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားထက္ ခ်ဳိ႔ငဲ့ေနၾကသည္ကို ေတြ႔ရသည့္အခါ သူတို႔၏ စိတ္အတြင္းသေဘာတြင္ မညီမမွ် ျဖစ္ေနရသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ မိမိ၏ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားက လာဘ္ယူၾကသလို လိုက္၍ ယူလာၾကသည္ဟုလည္း သံုးသပ္ ေဖာ္ျပထားသည္။
ထိုအခါ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရးသားခဲ့သည့္ ေၾကာက္ရြံ႔ျခင္းမွ ကင္းေဝးေရး ေဆာင္းပါးကို သတိရမိျပန္သည္။ ဤေဆာင္းပါးတြင္ သူက "အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကုိ ျဖစ္ေစသည္မွာ အာဏာမဟုတ္၊ ဤအာဏာကို လက္လႊတ္ရမည့္ အေၾကာက္တရားသာ ျဖစ္သည္" ဟု နိဒါန္းခ်ီထားသည္။ ဆႏၵဂတိ၊ ေဒါသဂတိ၊ ေမာဟ ဂတိ၊ ဘယာဂတိတို႔ေၾကာင့္သာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ျဖစ္ေစသည္။ အေၾကာက္တရားႏွင့္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈက အလြန္ နီးနီးကပ္ကပ္ ရွိေနေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးထားသည္ကို ဖတ္ရဖူးသည္။
စီးပြားေရး ပညာရွင္ ေဒါက္တာဦးျမင့္ကလည္း အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ စာတမ္းတစ္ေစာင္ေရးသား ေဆြးေႏြးခဲ့ ဖူးသည္။ သူကေတာ့ အခ်က္ ၃-ခ်က္ျဖင့္ ၾကည့္ျမင္ရန္ လိုအပ္သည္ဟု ဆိုသည္။ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈက ေနရာမေရြး (universal) ျဖစ္ေနသည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ခ်မ္းသာသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားေရာ၊ ဆင္းရဲသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ပါ ရွိေနသည္ဟု ဆိုသည္။ အက်ဳိးအျမတ္ မယူသည့္အဖြဲ႔မ်ားသာမက၊ အလွဴေပးေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ပါ ရွိေနသည္ဟု ေဖာ္ျပသည္။ ဒုတိယ အခ်က္က ယခုကာလတြင္မွ ႏိုင္ငံေရးတြင္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပိုမိုေျပာဆို ေနရာယူလာသည္ဟု ဆိုသည္။ တတိယ အခ်က္က အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈက တိုင္းျပည္တစ္ခု ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အဓိက အဟန္႔ အတား ျဖစ္ေနသည္ဟု ေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္။ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ျဖစ္လာေစသည့္ အေၾကာင္းမ်ားအတြက္ ဥပေဒမ်ား၊ စည္းမ်ဥ္းမ်ား အားနည္းျခင္း၊ ပြင့္လင္းျမင္သာ မရွိျခင္း၊ ဥပေဒ မတည္ၿငိမ္ တသမတ္တည္း မျဖစ္ျခင္းတို႔ကို ေထာက္ျပထားၿပီး၊ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္အဖို႔ လိုရာသံုးခြင့္ အာဏာေၾကာင့္လည္း ပ်က္ေစသည္ဟု ဆိုပါသည္။ တာဝန္ယူ တာဝန္ခံမႈကလည္း အေရး ႀကီးပါသည္။ ဆရာဦးျမင့္က (Klitgaard 1998) ၏ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈ ျဖစ္ေစသည့္ ပံုေသနည္းတစ္ခုကို ယူ၍လည္း တင္ျပထားခဲ့သည္။ ၎မွာ C = R + D- A ျဖစ္သည္။
ဤေနရာတြင္ C မွာ Corruption အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈ ျဖစ္ၿပီး၊ R က Economic Rent (စီးပြားေရးအရ အက်ဳိးအျမတ္ ခံစား ခြင့္) [က်ေနာ့္မိတ္ေဆြ တစ္ဦးက ေဘာပင္ စီးပြားေရး၊ လက္မွတ္တစ္ခ်က္ ထိုးရံုျဖင့္ အလုပ္ျဖစ္ေနသည့္ စီးပြားေရး ဟု ေျပာသည္ကိုလည္း အမွတ္ရမိသည္။] D က Discretionary Power လုပ္ခ်င္ရာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ တစ္ခ်က္လႊတ္အာဏာ ျဖစ္ သည္။ A ကေတာ့ Accountability တာဝန္ယူ တာဝန္ခံမႈ ျဖစ္ပါသည္။ ဆရာႀကီးက ဤျပႆနာကို ဝယ္လိုအားဖက္ ႏွင့္ ေရာင္းလိုအားဖက္ (Supply and demand) ဖက္မွလည္း ရႈျမင္၍ ေဆြးေႏြးထားပါေသးသည္။ ယူသူဖက္ကခ်ည္းသာ မဟုတ္ ေပးသူမ်ားဖက္ကလည္း တာဝန္ရွိသေလာက္ ရွိပါသည္။
အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ဗ်ဴဟာမ်ားစြာ က်င့္သံုးေနၾကပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ပါဝင္ ပူး ေပါင္းျခင္း၊ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားအတြက္ စံခ်ိန္စံႏႈန္းမ်ား သတ္မွတ္ထားျခင္း၊ ပုဂၢလိကက႑ အတြက္ လိုက္နာရမည့္က်င့္ဝတ္ မ်ား ထားရွိျခင္း၊ အစိုးရယႏၱယားမ်ားကို အားေကာင္း ခုိင္မာေစျခင္း၊ နည္းပညာသစ္မ်ားကို အသံုးခ်ျခင္း၊ ျပည္သူမ်ား ပူး ေပါင္း ပါဝင္ေစျခင္း၊ သတင္းရရွိပိုင္ခြင့္ကို ျပဌာန္းေပးျခင္း စသည္တို႔ ရွိေနၾကသည္။ တရုတ္ျပည္ကေတာ့ ဝါဒေရးရာအရ ပညာေပးျခင္း ႏွင့္ မိမိကိုယ္တိုင္ ေဝဖန္ဆန္းစစ္ေစျခင္းတို႔ကိုပါ က်င့္သံုးေနၾကပါသည္။ ပညာေရးအရ ကေလးမ်ားကိုပါ ပညာေပး လႈပ္ရွားေနၾကသည္လည္း မရွားပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း အဂတိလိုက္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒကို မၾကာ ေသးမီကပင္ ျပဌာန္းခဲ့ပါသည္။ ဥပေဒ သက္ဝင္လာမည့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ၾကရေပဦးေတာ့မည္။
ေအာင္သူၿငိမ္း
စာကိုး
Aung San Suu Kyi. 2010. Freedom from fear: And Other Writing, Revised Edition, Pinguin Book.
U Myint. December 2000. "Corruption: Causes, Consequences and Cures", Vol. 7. No. 2, Asia Pacific Development Journal, Retrived online at http://www.unescap.org/drpad/publication/journal_7_2/myint.pdf
The Nation, September 25, 2013. Bai Ping, "Indiscipline causes corruption", Retreived online at http://www.nationmultimedia.com/opinion/Indiscipline-causes-corruption-30215543.html
မၾကာေသးမီက ဖတ္ရသည့္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္တြင္ေတာ့ တရုတ္ျပည္ရွိ အက်င့္ပ်က္တိုက္ဖ်က္ေရး အရာရွိေဟာင္း လ်ဴ ဂ်ီေဇာင္း (Liu Jizhou) က ေသခ်ာ သုေတသနျပဳ၍ "အက်င့္ပ်က္ ျခစားသူ အရာရွိမ်ား၏ စိတ္ဓာတ္အေျခအေန" (Psychology of Fallen Corrupt Officials) ဟူသည့္ စာအုပ္တစ္အုပ္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္ဟု သိရသည္။ တရုတ္ျပည္၊ ပါတီဗဟိုေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းက ယခုစာအုပ္ကို ထုတ္ေဝျဖန္႔ခ်ိထားသည္ဟု ဆိုသည္။ ဖတ္ၾကည့္ခ်င္၍ အေမဇုန္လို ႏိုင္ငံ တကာ စာအုပ္အေရာင္းဆိုင္မ်ားတြင္ ရွာေတ့ာလည္း မေတြ႔၊ တရုတ္ဘာသာျဖင့္လား၊ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားထား သည္လား မသိပါ။ သူကေတာ့ တရုတ္ျပည္ လူမႈေရးအေဆာက္အဦတြင္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈက ထိုးေဖာက္ေနရာယူထား ၿပီဟု ဆိုေနသည္။ ဤကိစၥအေပၚတြင္လည္း သံုးသပ္လိုဟန္၊ နည္းလမ္းရွာလိုဟန္ ရွိပံုရပါသည္။
မိမိ ဖတ္မိသည့္ ေဆာင္းပါးတြင္ အျမည္းေတြ႔ရသမွ်ေတာ့ သူက ပုဂၢိဳလ္ေရး၊ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ အေၾကာင္း ၁၀-ခုကို သတၱဳ ခ် နိဂံုးခ်ဳပ္ထား သည္ဟု ဆိုပါသည္။ အရာရွိ ၃၀၀ ေက်ာ္ကို စံုစမ္း သုေတသနျပဳ၍ ေရးသားထားျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္မ်ားတြင္ အာဏာကို အလြန္အမင္း လိုအပ္ေနျခင္း၊ ေလာဘတရား၊ ခ်က္ခ်င္း အလိုဆႏၵ ျပည့္ဝလိုစိတ္ ျဖစ္ေပၚ ေနျခင္း၊ မနာလုိစိတ္၊ သူတို႔ႀကိဳးပမ္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ လုပ္ငန္းတစ္ခုခုအတြက္ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ျပန္လည္မရရွိဟု ယူဆသည့္အတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ ျပန္လည္ ရယူလိုေနျခင္း၊ စြန္႔စား၍ တစ္ခုခုကို ရယူလိုသည့္ စိတ္ဓာတ္၊ တစ္ခုခု လုပ္ေပးရသည့္ အတြက္ တစ္ခုခုကို ျပန္လည္ရယူလိုသည့္စိတ္၊ ကေလးမ်ားကို အလိုလိုက္သည့္စိတ္ စသည့္အခ်က္မ်ား ကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။
သုေတသနျပဳခ်က္ အမ်ားအရ အရာရွိမ်ားက သူတို႔အႏၱရာယ္မ်ားေသာ လမ္းကို ေလွ်ာက္လွမ္းေနမိၿပီဟု သိျမင္ၾကသည္ ဟုလည္း ဆိုသည္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔ကို ေစ့ေဆာ္ေနသည့္ အေၾကာင္းမ်ားလည္း ရွိေနျပန္သည္၊ လစာနည္းျခင္း၊ ဥပေဒအရ လစ္ဟာေနမႈမ်ားကို ျမင္ေနရျခင္း၊ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေနသည့္ စနစ္ အားနည္းေနျခင္း၊ အေဖာ္အေပါင္းတို႔က ဖိအားေပး ေနျခင္း တို႔ကလည္း သူတို႔လာဘ္စားျဖစ္ေအာင္ တြန္းပို႔ေနၾကပါသည္။ ထို႔အျပင္ တခ်ိန္က ရာထူးႀကီးႀကီး အရာရွိျဖစ္ခဲ့သူ မ်ားအဖို႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားထက္ ခ်ဳိ႔ငဲ့ေနၾကသည္ကို ေတြ႔ရသည့္အခါ သူတို႔၏ စိတ္အတြင္းသေဘာတြင္ မညီမမွ် ျဖစ္ေနရသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ မိမိ၏ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားက လာဘ္ယူၾကသလို လိုက္၍ ယူလာၾကသည္ဟုလည္း သံုးသပ္ ေဖာ္ျပထားသည္။
ထိုအခါ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရးသားခဲ့သည့္ ေၾကာက္ရြံ႔ျခင္းမွ ကင္းေဝးေရး ေဆာင္းပါးကို သတိရမိျပန္သည္။ ဤေဆာင္းပါးတြင္ သူက "အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကုိ ျဖစ္ေစသည္မွာ အာဏာမဟုတ္၊ ဤအာဏာကို လက္လႊတ္ရမည့္ အေၾကာက္တရားသာ ျဖစ္သည္" ဟု နိဒါန္းခ်ီထားသည္။ ဆႏၵဂတိ၊ ေဒါသဂတိ၊ ေမာဟ ဂတိ၊ ဘယာဂတိတို႔ေၾကာင့္သာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ျဖစ္ေစသည္။ အေၾကာက္တရားႏွင့္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈက အလြန္ နီးနီးကပ္ကပ္ ရွိေနေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးထားသည္ကို ဖတ္ရဖူးသည္။
စီးပြားေရး ပညာရွင္ ေဒါက္တာဦးျမင့္ကလည္း အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ စာတမ္းတစ္ေစာင္ေရးသား ေဆြးေႏြးခဲ့ ဖူးသည္။ သူကေတာ့ အခ်က္ ၃-ခ်က္ျဖင့္ ၾကည့္ျမင္ရန္ လိုအပ္သည္ဟု ဆိုသည္။ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈက ေနရာမေရြး (universal) ျဖစ္ေနသည္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ခ်မ္းသာသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားေရာ၊ ဆင္းရဲသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ပါ ရွိေနသည္ဟု ဆိုသည္။ အက်ဳိးအျမတ္ မယူသည့္အဖြဲ႔မ်ားသာမက၊ အလွဴေပးေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ပါ ရွိေနသည္ဟု ေဖာ္ျပသည္။ ဒုတိယ အခ်က္က ယခုကာလတြင္မွ ႏိုင္ငံေရးတြင္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပိုမိုေျပာဆို ေနရာယူလာသည္ဟု ဆိုသည္။ တတိယ အခ်က္က အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈက တိုင္းျပည္တစ္ခု ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အဓိက အဟန္႔ အတား ျဖစ္ေနသည္ဟု ေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္။ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ျဖစ္လာေစသည့္ အေၾကာင္းမ်ားအတြက္ ဥပေဒမ်ား၊ စည္းမ်ဥ္းမ်ား အားနည္းျခင္း၊ ပြင့္လင္းျမင္သာ မရွိျခင္း၊ ဥပေဒ မတည္ၿငိမ္ တသမတ္တည္း မျဖစ္ျခင္းတို႔ကို ေထာက္ျပထားၿပီး၊ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္အဖို႔ လိုရာသံုးခြင့္ အာဏာေၾကာင့္လည္း ပ်က္ေစသည္ဟု ဆိုပါသည္။ တာဝန္ယူ တာဝန္ခံမႈကလည္း အေရး ႀကီးပါသည္။ ဆရာဦးျမင့္က (Klitgaard 1998) ၏ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈ ျဖစ္ေစသည့္ ပံုေသနည္းတစ္ခုကို ယူ၍လည္း တင္ျပထားခဲ့သည္။ ၎မွာ C = R + D- A ျဖစ္သည္။
ဤေနရာတြင္ C မွာ Corruption အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈ ျဖစ္ၿပီး၊ R က Economic Rent (စီးပြားေရးအရ အက်ဳိးအျမတ္ ခံစား ခြင့္) [က်ေနာ့္မိတ္ေဆြ တစ္ဦးက ေဘာပင္ စီးပြားေရး၊ လက္မွတ္တစ္ခ်က္ ထိုးရံုျဖင့္ အလုပ္ျဖစ္ေနသည့္ စီးပြားေရး ဟု ေျပာသည္ကိုလည္း အမွတ္ရမိသည္။] D က Discretionary Power လုပ္ခ်င္ရာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ တစ္ခ်က္လႊတ္အာဏာ ျဖစ္ သည္။ A ကေတာ့ Accountability တာဝန္ယူ တာဝန္ခံမႈ ျဖစ္ပါသည္။ ဆရာႀကီးက ဤျပႆနာကို ဝယ္လိုအားဖက္ ႏွင့္ ေရာင္းလိုအားဖက္ (Supply and demand) ဖက္မွလည္း ရႈျမင္၍ ေဆြးေႏြးထားပါေသးသည္။ ယူသူဖက္ကခ်ည္းသာ မဟုတ္ ေပးသူမ်ားဖက္ကလည္း တာဝန္ရွိသေလာက္ ရွိပါသည္။
အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ဗ်ဴဟာမ်ားစြာ က်င့္သံုးေနၾကပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ပါဝင္ ပူး ေပါင္းျခင္း၊ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားအတြက္ စံခ်ိန္စံႏႈန္းမ်ား သတ္မွတ္ထားျခင္း၊ ပုဂၢလိကက႑ အတြက္ လိုက္နာရမည့္က်င့္ဝတ္ မ်ား ထားရွိျခင္း၊ အစိုးရယႏၱယားမ်ားကို အားေကာင္း ခုိင္မာေစျခင္း၊ နည္းပညာသစ္မ်ားကို အသံုးခ်ျခင္း၊ ျပည္သူမ်ား ပူး ေပါင္း ပါဝင္ေစျခင္း၊ သတင္းရရွိပိုင္ခြင့္ကို ျပဌာန္းေပးျခင္း စသည္တို႔ ရွိေနၾကသည္။ တရုတ္ျပည္ကေတာ့ ဝါဒေရးရာအရ ပညာေပးျခင္း ႏွင့္ မိမိကိုယ္တိုင္ ေဝဖန္ဆန္းစစ္ေစျခင္းတို႔ကိုပါ က်င့္သံုးေနၾကပါသည္။ ပညာေရးအရ ကေလးမ်ားကိုပါ ပညာေပး လႈပ္ရွားေနၾကသည္လည္း မရွားပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း အဂတိလိုက္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးဥပေဒကို မၾကာ ေသးမီကပင္ ျပဌာန္းခဲ့ပါသည္။ ဥပေဒ သက္ဝင္လာမည့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ၾကရေပဦးေတာ့မည္။
ေအာင္သူၿငိမ္း
စာကိုး
Aung San Suu Kyi. 2010. Freedom from fear: And Other Writing, Revised Edition, Pinguin Book.
U Myint. December 2000. "Corruption: Causes, Consequences and Cures", Vol. 7. No. 2, Asia Pacific Development Journal, Retrived online at http://www.unescap.org/drpad/publication/journal_7_2/myint.pdf
The Nation, September 25, 2013. Bai Ping, "Indiscipline causes corruption", Retreived online at http://www.nationmultimedia.com/opinion/Indiscipline-causes-corruption-30215543.html
1 comment:
C=R+D-A
Aကသာ R နဲ႔ D ေပါင္းထားတာ ထပ္မ်ားမယ္ဆုုိရင္ေတာ့ ခ်စားတာ မရွိေတာ့ဘူးဆုုိတဲ့သေဘာေပါ့။ ႀကိဳက္ၿပီေဟ့ ဒီ ေဖာ္ျမဴလာ။ A ကိုု မ်ားေအာင္ လုုပ္ဖုုိ႔ က ပညာေရး လုုိတယ္၊ R ကိုု နဲေအာင္ က စီးပြားေရး ေကာင္းဖုုိ႔ လုုိတယ္၊ D ကိုု ထိန္းႏုုိင္ဖုုိ႔က တုုိင္းျပည္ အေျခခံ ဥပေဒ system ေကာင္းဖုုိ႔လုုိတယ္။ လူတေယာက္ကုုိ ပညာရွိေအာင္ လုုပ္ဖုု႔ိ လြယ္တာလား၊ တုုိင္းျပည္ စီးပြားေရး ေကာင္းေအာင္ လုုပ္ဖုုိ႔ က ပိုုလြယ္တာလား၊ system ရွိလာေအာင္ လုုပ္ဖုုိ႔က ေရာ ဘယ္လုုိ ရွိသလဲ။ system တခုုတည္း သား ေကာင္းလာရင္ေတာ့ တျခား ပညာေရးတိုု႔ စီးပြားေရးတုုိ႔လည္း ေကာင္းလာႏုုိင္တာပဲ .....
Post a Comment